A TASTE FOR SWEETNESS

Een verslaving komt zelden alleen. Veel mensen die aan alcohol verslaafd zijn, roken ook fors. Ook overgewicht komt frequent voor. Hoe ongezonde gewoontes elkaar biologisch in stand kunnen houden: 27 vrouwen die rookten en 22 die niet rookten werden onderzocht. Van de 27 rokers waren er 18 vrouwen bij wie in de familie alcoholisme voor kwam. Bij de niet-rokers waren dat er 9. Bij alle vrouwen werd gekeken naar de mate waarin ze in staat waren zoetigheid te proeven. Het ging om 2 experimenten, gericht op de rokers: in het ene experiment rookten de vrouwen gedurende de test nicotine-houdende sigaretten en in de 2e sigaretten zonder nicotine. De niet-rokers rookten in geen van beide testen. Naast de test naar zoetigheid-detectie, werd oa. ook gevraagd naar hun neiging tot 'food-craving' (mn zucht naar zoetigheid - zie ook chocoholic advise). Twee bevindingen zijn opmerkelijk. Rokers bleken een significant minder goede smaak voor zoetigheid te hebben dan niet-rokers. Dat wil zeggen dat ze meer suikers nodig hadden, voor ze het zoete ervan proefden. Het maakte verder niet uit of de vrouwen gedurende de test sigaretten met of zonder nicotine rookten. Hoe langer ze al rookten (=hoe groter het aantal 'pack-years'), hoe slechter hun smaak was. Een andere opmerkelijke bevinding was een link met alcoholisme. Toen de vrouwen met een familiaire belasting voor alcoholisme werden vergeleken met de vrouwen zonder alcoholisme in de familie (los van of ze al dan niet rookten), bleek dat de alcoholisme-belaste vrouwen meer voorliefde voor zoetigheid rapporteerden en er ook meer craving voor hadden. Zowel roken als een familiaire belasting voor alcoholisme heeft dus invloed op de smaak. Roken maakt de gevoeligheid voor zoetigheid minder, waardoor je meer suiker nodig hebt om wat te proeven. En een familiaire belasting voor alcoholisme maakt dat je van nature al meer behoefte/craving naar zoetigheid hebt. Vicieuze cirkels dus. Moeilijk te doorbreken, maar wel zeer van belang & nader onderzoek waard. (Alc Clin Exp Res ’07;31:1891-9). (Eerder bericht over overgewicht / eerder bericht over roken).

31 Okt '07

ONDERDIAGNOSTIEK DEPRESSIES & LET OP PIJN

Onderzoekers van de Medical University of South Carolina presenteerden op de APA hun recentste onderzoek. Ze selecteerden 191 patiënten met een ernstige depressie of dysthyme stoornis. Ze zochten terug in de medische (huisarts-)dossiers van deze patiënten in hoeverre in het voorbije 2 jaar de diagnose depressie of dysthymie bij het bezoek aan andere artsen was herkend. Bij 100 bleek de diagnose adequaat gesteld. Bij 91 was de diagnose niet gesteld. De onderzoekers vergeleken vervolgens de adequaat gediagnosticeerde groep met de onder-gediagnosticeerde groep. Ze vergeleken oa geslacht, leeftijd, ras en leeftijd. Mannen en ethnische minderheden bleken minder snel adequaat gediagnosticeerd te worden als zijnde depressief. Leeftijd maakte geen verschil. De onderzoekers keken ook naar andere symptomen die patiënten bij hun doktersbezoek meldden. Opvallend was dat patiënten die zich met pijnklachten meldden sneller goed gediagnosticeerd werden als zijnde depressief. Met name klachten van pijn op de borst en neurologische pijnen hadden een significant positieve bijdrage aan de diagnostiek. Bij pijn op gebied van rug- en spierklachten bleek echter sprake van onderdiagnostiek. Opmerkelijk eerste gegeven in deze studie is dat zo’n 48% vd depressieve patiënten die bij hun dokter kwamen gedurende 2 jaar lang niet werd herkend als lijdend aan een depressie. Dit is zorgelijk. Het is van belang duidelijkheid te krijgen over verschillen in presentatie van depressieve klachten tussen verschillende individuen. De uitingsvormen van depressies zijn zeer divers en dat kan de diagnostiek soms heel lastig maken. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de behandeling. Het is belangrijk hier meer details over te vergaren. Er wordt toenemend onderzoek naar verschillende symptomen bij verschillende mensen gedaan. Het verzamelen van zo veel mogelijk gegevens is hiervoor essentieel. Uit het Routine Outcome Monitoring project van het LUMC en Rivierduinen worden steeds meer databases gecreëerd die hierover informatie gaan verschaffen. Voor wat betreft ontstaanswijze en behandeling verwachten we ook veel van het NESDA-project.
30 Okt '07

STROOP

Eén van de testjes die op onderstaande site worden aangeboden, is de 'Stroop-test' (ontwikkeld door J.R. Stroop in 1935). Het plaatje hieronder geeft een beeld van deze test. Het betreft een neuropsychologische test (een meetinstrument). Bij deze test zie woorden (die een kleur betekenen: rood, geel, groen etc) op het scherm. De letters vd kleuren hebben een andere kleur dan het woord zelf aangeeft, bv 'rood' in blauwe letters. Je moet de kleur vd letters uitspreken en niet het woord wat er staat. De proefpersoon wordt dus gevraagd naar de kleur, intussen wordt zijn reactie-tijd gemeten.Het principe hiervan is dat er twee conflicterende stimuli aan de proefpersoon worden aangeboden, en het erom gaat 1 van die 2 stimuli (in dit geval de betekenis van het woord zelf) te negeren. Je brein registreert echter vrij automatisch en snel de betekenis van het woord. Het identificeren en benoemen vd kleur is 'ingewikkelder'. Het komt dus aan op je mate van concentratie en flexibiliteit. Je kan je wellicht voorstellen dat de Stroop-test afwijkend kan zijn bij mensen met bepaalde psychiatrische beelden, zoals ADHD en schizofrenie. En dat er veel onderzoek mee wordt gedaan. De Stroop test is ook gedaan bij proefpersonen terwijl er een functionele MRI scan van het brein werd gemaakt. Er bleek gedurende de test een verhoogde activiteit vd gyrus cinguli anterior te zijn, in de prefrontale cortex.

30 Okt '07

BRAINTEASERS

Blijf scherp! Stimuleer je brein! Op de site 'Brainteasers' vind je zo’n 50 testjes om je brein optimaal te prikkelen. Diverse hersenfuncties komen aan bod. Test je aandacht, je concentratie, vitaliteit, flexibiliteit, geheugen. Herken, plan, test je wiskundige logica. Check je visuele functies, beleef visuele dyspercepties… Kortom, laat je brein alle hoeken van de kamer zien - prikkel jezelf!

29 Okt '07

NEGATIVISME = BESMETTELIJK

Steeds vaker komt uit onderzoek naar voren dat een positieve levenshouding (zie ook stukje over optimisme) gunstig effect heeft op zowel lichamelijk als geestelijk (on-)welbevinden. Om onze positieve houding te waarborgen, moeten we uitkijken ons niet teveel te laten beïnvloeden door de omgeving. Een groep volwassenen kreeg informatie over een nieuw product. Hierna werd ze gevraagd hun mening over het product te geven. Uiteraard gaven sommigen een positieve, en anderen een negatieve mening. Vervolgens vertelden de onderzoekers aan de proefpersonen wat anderen over het product hadden gezegd. Juist een negatieve mening van derden had invloed: mensen die het product als positief hadden beoordeeld, begonnen aan hun mening te twijfelen als anderen het juist negatief hadden benoemd. Bovendien: mensen die het product als negatief hadden beoordeeld, gingen het nog negatiever af kraken als anderen er ook een negatieve mening over hadden gegeven. Zeker als ze die negatieve mening in een groep moesten verdedigen. Negativisme is dus blijkbaar makkelijker uit te dragen en ook nog eens besmettelijker dan positivisme. Omdat groepsinvloed een belangrijke rol speelt, waarschuwen de onderzoekers voor "(…) the effects of negative word of mouth in online chatrooms, blogs and in offline media" (J of Consumer Research '07; 34:386). Blogs! Dus: bij deze: wees positief .. give me a SMILE - NU!!

29 Okt '07

MONDAY-EVENING - ANXIETY-EVENING!

Vanaf 29 oktober kan elke maandagavond in het teken staan van angst. TELEAC/NOT start met een cursus 'Angst de Baas'. Iedere maandag van 16.05-16.30 uur een aflevering op NL 2. T/m 19 November komen een aantal mensen met een angststoornis voorbij: Ingrid durft niet in een lift, Frank durft in gezelschap niets te drinken. Jeannette durft al 24 jaar de straat niet op en Richard is bang om op de snelweg te rijden. Daarbij wordt een cursusboek aangeboden.
Ook op België 1 start vanaf de 29e elke maandagavond van 20.35-21.30 uur een programma over angst. Dit wordt een uitgebreide serie: t/m 31 december. Diverse vormen als vliegangst, claustrofobie, hoogtevrees, watervrees, prikfobie, vogel-, spinnen-, slangenfobie etc komen voorbij. Op de website van Viva Victoria krijg je vast een preview en extra informatie. Het ziet er interessant uit. Ik denk dat er wel indrukwekkende afleveringen tussen zullen zitten. In ieder geval: hulde aan en eerbied voor de patiënten die bereid zijn hun problematiek op televisie te vertellen en te laten zien. Overigens start TELEAC start ook met een online-cursus 'Minder Drinken? Doe-het-zelf'.

28 Okt '07

VOUW EEN EIWIT

Eiwitten zijn ketens van aminozuren. Veel processen in ons lichaam worden door eiwitten vervuld. Zo kunnen eiwitten als enzym optreden in biochemische processen, of een structureel element vormen als basisbestanddeel van botten, spieren en huid. Ook zijn eiwitten als antilichaam betrokken bij afweerreacties tegen lichaamsvreemde cellen. Omdat eiwitten zo belangrijk zijn, is de wetenschap gefocussed op het menselijk genoom, de 'DNA-code' die de volgorde vd aminozuren langs de eiwitketen aangeeft. Voordat de ketens van aminozuren hun specifieke functie als enzym, of bouwstof, of antilichaam kunnen gaan vervullen, moeten ze eerst een specifieke 'vorm' aannemen. Die vorm krijgen ze door zich op een speciale manier te 'vouwen'. Hoe de eiwitten zich vouwen en hoe de vorm vd vouw wordt 'gekozen', is nog onduidelijk. Overigens doen ze dat vouwen ook nog eens heel snel: sommigen in een miljoenste van een seconde. Het is van belang dat de wetenschap daar meer zicht op gaat krijgen. Als eiwitten zich namelijk ‘verkeerd vouwen’, kunnen ze gaan samenklonteren ('aggregeren'). Deze eiwitklonten kunnen zich bijvoorbeeld in de hersenen gaan verzamelen en symptomen gaan veroorzaken. Er wordt gedacht dat op deze wijze bijvoorbeeld de cognitieve en psychiatrische symptomen van stoornissen als de ziekte van Alzheimer, BSE (‘gekke koeienziekte’) en de ziekte van Huntington ontstaan. Ook wordt het verkeerd vouwen gerelateerd met andere ziekten, zoals taaislijmziekte (cystic fibrosis), emfyseem en vele soorten kanker. Folding@Home 1.0 heeft zich als doel gesteld om het vouwen van eiwitten te simuleren, om te begrijpen hoe zich zo snel en goed vouwen. Van daar uit kan bijv. worden onderzocht of het mogelijk is om synthetische aminozuurketens te gaan maken die deze eigenschappen ook hebben. Ze hebben daartoe een computerprogramma gemaakt, wat het vouwen van eiwitten simuleert. Dit was ingewikkeld. Met name de tijdsspanne gaf de groep bij de opzet hoofdbrekers. Computertechnisch duurt het namelijk een dag om een nanoseconde (1/1000.000.000-deel v.e. seconde) te simuleren. En het vouwen van eiwitten duurt tienduizenden nanoseconden, dus vele processordagen, en om eiwitten te vouwen ben je dan zo jaren verder. De groep heeft toen, om de "de microseconde barrière te doorbreken", een methode ontwikkeld om het vouwen lineair te versnellen door met meerdere computers tegelijk het programma te laten draaien. Met dit programma zijn ze inmiddels in staat zeer complexe eiwitten gesimuleerd te creëren. Je moet dan denken aan duizenden computers die tegelijk het programma draaien. Ze roepen op hun website dan ook op met hen mee te doen. Je kan op je eigen computer hun 'eiwitvouw-programma' installeren, laten draaien en zo het vouwsysteem versterken (ik heb het zelf trouwens nog niet geprobeerd).

28 Okt '07

NA SLAPELOZE NACHTEN

Gisteren een kattebelletje over slecht slapen en beslisvaardigheid. Toevalligerwijs in de NRC van dit weekend (27&28 Okt) een stuk over slapen, oa over de voor/nadelen van lange, resp korte nachtrust. Er wordt gewezen op een artikel dat deze week (Curr Biol ’07;17:877-8) verscheen. 26 personen werden in 2 groepen verdeeld. De ene helft bleef 35 uur wakker (dwz een dag, een nacht en de daarop volgende dag). De overige 13 hadden een normale nachtrust. Aan het eind vd tweede dag kregen ze allemaal 100 plaatjes te zien. Die plaatjes varieerden van emotioneel "neutrale foto’s", tot heel afschuwelijke toestanden als verminkte lichamen en ongelukken. Terwijl de proefpersonen deze plaatjes te zien kregen werd een functionele MRI van hun hersenen gemaakt. De onderzoekers vonden dat juist de amygdala hyperactief werd bij de in hun slaap belemmerde proefpersonen - gemiddeld zo’n 60% actiever dan bij de personen die wel goed hadden geslapen. Als je bv 'spinnenfobie' hebt gelezen, begrijp je het probleem. Ipv dat de proefpersonen als ze de enge plaatjes zagen, een logische, rationele gedachtegang (prefrontale cortex) hadden, werd hun locus coeruleus over-prikkeld. Net wat ze na die slapeloze nacht bij het zien van die plaatjes niet konden gebruiken: de l.c. geeft een forse noradrenaline stoot af. Stress! Angst! Fight of flight respons! Wel mooi ter argumentatie als er gediscussieerd moet worden over arbeidstijden. Een dokter op de EHBO met een hyperactieve amygdala… En voor de psychiatrie zijn dit soort onderzoeken interessant omdat er wellicht relaties kunnen worden gevonden richting de ontstaansmechanismen van bepaalde psychiatrische stoornissen, bv depressies, angst- en posttraumatische stressstoornissen.

27 Okt '07

I WANT CANDY!

60 kinderen in een leeftijd tussen de 12 en 14 werden geobserveerd in een snoepwinkel. Ze werden ad random in de winkel blootgesteld aan Top 40 muziek of aan muziek uit tekenfilmpjes. De kids brachten meer tijd door in de winkel als er tekenfilmmuziek werd gespeeld. Opmerkelijk is dat de kinds bij beide muziekstijlen evenveel snoep kochten (J Psych Rep '07;100:1255-8). Geinig studietje. Ondanks hun muziekvoorkeur: snoep = snoep. Grappig om te kijken hoe dezelfde opzet in andere leeftijdsgroepen zou uitpakken. En, ieder z’n prioriteiten: in boetieks, schoenenwinkels, auto- en computerzaken* ...

26 Okt '07

* vast al eens uitgezocht - to be continued

RISKY BUSINESS

Drukke dienst… of gaan stappen … lees dit voor je verantwoordelijkheden op je neemt.. richting het casino gaat, of andere risky business... Na een nacht zonder slaap, en zeker na meerdere slapeloze periodes ben je niet goed meer in staat om helder te denken. Je besluitvaardigheid is niet betrouwbaar. Wat doe je? Aan de koffie. Pas op: 26 individuen deden de Iowa Gambling Test, een soort gokspel die een maat vormt voor besluitvaardigheid. Ze werden getest bij aanvang vd studie en nadat ze 51 en zelfs 75 uur wakker waren gehouden. Twaalf van hen kregen een dosis cafeïne vóór hun test. In het begin ging het prima met de proefpersonen. Ze deden overdacht en met verantwoordelijkheidsgevoel de gokspellen. Ze kozen de kaartspellen met lage risico's en namen goede beslissingen. Na het slaapgebrek werden ze steeds roekelozer: ze waren niet goed meer in staat te beoordelen welk spel een hoog of laag risico met zich mee bracht en kozen de verkeerde. In het spel zelf maakten ze fouten. Misschien zou je anders verwachten, maar het maakte niet uit of ze 51 of 75 uur wakker waren! Bovendien: koffie had geen enkel effect op hun prestaties: ze bleven even roekeloos. (Aviat Space Environ Med '07;78:957-62). Laat de 'old school docs' het maar niet horen…

26 Okt '07

BOOKS $ FREE

Mooie infobronnen zijn altijd welkom. Eerder berichtte ik over een aantal sites waarop je mooie neuronanatomische afbeeldingen kan vinden (en filmpjes als Neurons of Pinky zijn minder wetenschappelijk, maar wel leuk).
Boeken, zowel vakliteratuur als fictie & non-fictie blijven, hoop ik parallel daaraan nog wel in ons leven een rol spelen! Zitten achter een beeldscherm evenaart voor mij geenszins het zitten met een boek. Een toenemend aantal boeken komt on-line beschikbaar. Enige tijd geleden kwam het mooie naslagwerk 'Neuropsychopharmacology' vrij om gratis te downloaden. Nieuw is de site Textbook Revolution die een aantal gratis boeken on-line biedt. Er zitten ook medische studieboeken bij. Andere sites met gratis medische boeken on-line zijn bijv. Freebooks4doctors en Project Gutenberg. Nu maar afwachten of je printer de mega-opdracht gaat redden…

25 Okt '07

CO-SCHAP CHIRURGIE & LEVENSGELUK

Derde (zie I en II) chirugie-gerelateerde bericht deze week. Maar nu draait het om onze artsen-in-opleiding. Co-schappen … eindelijk de kliniek in en patiënten zien! Kennis opdoen van alle aspecten van het medisch vak, overal mee kijken en alles kunnen vragen! En dan: het lang verlangde co-schap chirurgie. 137 co-assistenten die startten met hun chirurgie-stage van 8 weken, werden onderzocht op hun kwaliteit van leven. Er werd een kwaliteit-van-leven-schaal afgenomen (maximale aantal punten: 84). Ook werd een depressievragenlijst afgenomen (maximum van 40 punten = hoe hoger hoe depressiever). Er werd gekeken naar nachtrust, demografische verschillen en karaktertrekken, mn hun wijze van omgaan met oncontroleerbare, stessvolle situaties. Ook werd gevraagd naar de top 3 van medische specialismen waarin ze geïnteresseerd waren. Onder de 137 co's zaten 69 vrouwen, de gemiddelde leeftijd was 26 jaar. De co's scoorden bij de start van hun stage aangaande hun kwaliteit van leven een gemiddelde van 57 punten - overigens m.i. niet al te hoog! Na 6 weken stage werd de kwaliteit van leven 50,4 gescoord, wat een significante daling is. De score op de depressielijst was 14,4 bij aanvang vd stage, en 15,1 na 6 weken (licht significant verhoogd). De co-assistenten sliepen ook nog eens steeds slechter: bij start 6,3 uur per nacht, na 6 weken nog 5,7 uur. Er was geen verschil tussen mannen en vrouwen, tussen co's die chirurgie wel of juist niet in de top 3 van specialismen hadden gezet, of tussen co's die controle-behoeftig waren (J Surg Res ’07;143:151-7). Het co-schap chirurgie had dus gemiddeld op alle co-assistenten een negatieve impact. Hoe komt dit? Geldt het soms voor alle co-schappen? Beginnen co-assistenten misschien hun co-schappen nog onbevangen en gelukkig, met gemiddeld 84 punten? En zijn ze, aangekomen bij de stage chirurgie inmiddels al 30 punten gezakt in kwaliteit van leven? Zijn er stages die de kwaliteit van leven juist een positieve booster geven? Kunnen wij iets voor de co's betekenen? Red het levensgeluk van de co.

25 Okt '07

31 Okt '07: Maar, NB: het gaat hier om Amerikaanse co’s! De werkweek van een arts in opleiding tot chirurg in de VS, is zo'n 80 uur. De Nederlandse chirurg in opleiding werkt gemiddeld 57 uur. De co-assistent in de VS zal wellicht navenante werktijden maken terwijl die in NL tot 40-50 uur beperkt blijft. Dus actiegroepen lijken nog niet aan de orde…

LA MAREA

Film van Diego Martinez Vigmatti: "Een film moet gevoel oproepen, vragen stellen en vrijheid geven tot eigen interpretatie". Hij is ook kunsthistoricus! In de film 'La Marea' (de zee) verhaalt hij over een vrouw in Argentinië die haar man en zoon verliest bij een auto-ongeval. Hierna trekt ze zich terug uit haar leefwereld. Ze besluit dat ze zich los wil maken van mensen om haar heen, activiteiten en verplichtingen. Op een strand berust ze zich in de meest basale handelingen: eten, drinken en slapen. Conform hieraan een trage, maar mooie film.

24 Okt '07

DIRTY OF …

... of blijf je liever schoon achter je beeldscherm? Doe dan mee aan MoodGym.
"Interactive modules (…) feelings, thoughts, unwarping, de-stressing, and relationships. At the end of each module you can apply the material to your own circumstances through a series of activities - all kinds of information, animated demonstrations, quizzes and ‘homework’ exercises (…) a dynamic self-help book!"
Of, indien je je echt somber voelt, meld je aan voor de internetcursus Kleur je Leven. De cursus is ontwikkeld door het Trimbos-instituut en wordt nu door een aantal centra van Rivierduinen aangeboden. Deelname is gratis. Voor en na de cursus worden je klachten gemeten. Zo nodig wordt advies gegeven voor verdere hulp.

24 Okt '07

LET’S GET DIRTY

Goed nieuws voor de smeerkezen onder ons. De afgelopen jaren is er frequent discussie of onze hygiënische lifestyle wel zo gezond is voor ons. Hierbij is het idee dat het op jonge leeftijd in aanraking komen met diverse bacteriën ons immuunsysteem als het ware leert een goede balans te ontwikkelen (de hygiëne hypothese genoemd). Dit zou op latere leeftijd minder kan geven op bijvoorbeeld allergieën (bv hooikoorts), astma en auto-immuun ziekten als reuma, de ziekte van Crohn of MS. De Mycobacterium Vaccae is een onschuldige bacterie die voorkomt in modder en andere viezigheid. Deze bacterie heeft al eerder zijn nut bewezen. Hij wordt ingezet om mensen te vaccineren tegen tuberculose (TBC) en er wordt onderzocht of hij van nut kan zijn bij mensen met allergieën en mensen met kanker, met als doel hun weerstand te verbeteren. Bij onderzoek bij patiënten met longkanker viel het de onderzoekers op dat de proefpersonen zich vitaler voelden, emotioneel sterker, weerbaarder en beter gestemd waren. De onderzoekers vroegen zich af welk chemisch mechanisme ten grondslag lag aan deze verbeterde stemming. Hiervoor hebben ze gekeken wat het effect was van de M Vaccae op muizen. Ze gebruikten hiervoor het depressieve muizenmodel, wat ik eerder beschreef. Ze gaven de muizen een injectie met M Vaccae (in de modder spelen had ik ze meer gegund). Na een aantal uur bleek er sprake van een activatie van serotonerge neuronen in de dorsale raphe kernen, een gebied in het brein waarvan wordt verondersteld dat het een belangrijke rol bij depressies speelt. Vervolgens trad er ook een toename van het serotonine metabolisme in de mesolimbo-corticale systemen en in de prefrontale cortex op. Parallel daaraan gingen de muisjes ook harder zwemmen (wat in het model aangeeft dat ze 'minder depressief' zijn). In de dorsale raphe kernen is blijkbaar een groep neuronen gevoelig voor immuunactivatie, bijvoorbeeld voor cytokines die vrijkomen gedurende de afweerrespons richting bacteriën. Patiënten op de afdeling psychiatrie van het LUMC krijgen, indien hun conditie het toelaat, de mogelijkheid mee te gaan naar de tuinen op het terrein van GGZ Rivierduinen in Oegstgeest. Daar kan worden geplant, geschoffeld en geoogst. Regelmatig mooie bloemen op de afdeling. Het zou heel goed kunnen dat deze activiteit een biologisch verklaarbare therapeutische werking heeft – en dat dit verder kan worden benut. De onderzoekers geven dan ook aan hier verder naar te gaan kijken (Neuroscience '07;146:756-72).

24 Okt '07

BARIATRISCHE CHIRURGIE & PSYCHIATRIE - part II

Vervolg op part I (zie onder). Tweede publikatie: J Clinical Psychiatry Okt '07: Brown University meldt dat tussen 2004 en '06, 500 patiënten routinematig psychiatrisch werden gescreend vóór ze definitief op de wachtlijst voor operatie werden gezet. 18% van deze patiënten werd op psychiatrische gronden afgekeurd voor de ingreep. Belangrijkste redenen voor afkeuring waren frequent over-eten als afweer tegen stress, een psychiatrische eetstoornis, of de aanwezigheid van ernstige stressvolle omstandigheden. Ook andere (nog) niet goed behandelde psychiatrische stoornissen werden als reden gegeven, zoals stemmings- & angststoornissen, ernstige persoonlijkheidsstoornissen en middelenmisbruik. De onderzoekers vonden overigens dat een dergelijk zwaar besluit met grote betrouwbaarheid werd gemaakt. Dat wil zeggen dat als verschillende psychiaters onafhankelijk van elkaar de patiënt beoordeelden, zij hetzelfde advies gaven. Nu rijst de vraag: waren de patiënten in Pittsburgh ook tevoren door een psychiater gezien? Hierover krijgen we uit het artikel geen duidelijkheid. Evenmin weten we iets over sterftecijfers vd patiëntengroep vd Brown University. Wellicht komt hier nog nader bericht over. In augustus j.l. kwam naar buiten dat er na borstvergrotende ingrepen significant meer suïcides voorkomen. Op basis van al deze bevindingen is nader onderzoek naar het mogelijk belang van pré-operatieve psychiatrische screening en post-operatieve follow-up geïndiceerd. En in ieder geval: laagdrempelig multidisciplinair overleg!

22 Okt '07

BARIATRISCHE CHIRURGIE & PSYCHIATRIE - part I

Een mooi voorbeeld van hoe somatiek (i.c. chirurgie) en psychiatrie elkaar raken. In de strijd tegen overgewicht wordt steeds vaker overgegaan tot 'bariatrische chirurgie', als maagverkleining, maagbandjes of by-passes. Twee nieuwsberichten, 1 vanuit de chirurgie en 1 vanuit de psychiatrie, trokken mijn aandacht. Eerste publicatie: Archives of Surgery Okt '07: De University of Pittsburgh bericht over 16.683 patiënten bij wie tussen 1995 en 2004 een bariatrische ingreep is verricht. 440 patiënten zijn in de follow-up overleden. De meest voorkomende overlijdensoorzaken waren hartziekte (19%), sepsis (14%), longembolie (12%), therapeutische complicaties (11%) en kanker (11%). Opmerkelijk is dat er 16 patiënten zijn overleden ten gevolge van suïcide, 14 door een drugs-overdosis (waarvan niet duidelijk is of het zelfmoord was), 10 door een verkeersongeval, 3 door moord en 2 door een val. Gebaseerd op de Amerikaanse statistieken zouden er in de groep van 440 overleden patiënten 3 patiënten aan de gevolge van suïcide 'moeten' zijn overleden. De gerapporteerde 16 patiënten is dus significant meer - en wellicht gaat het om nòg meer patiënten, want het kan zijn dat de drugsoverdoses ook suïcides betroffen. Zie: part II (boven)

22 Okt '07

(LEIDSE) LADIES-POWER

504 vrouwen uit de alg. Nederlandse bevolking, plus 254 Opzij- en 259 Margriet-lezeressen zijn geënquêteerd. 56% werkt buitenshuis. Onder de Opzij-lezeressen is dit 73%. 37% geeft aan ambitieus te zijn. Bij de Opzij-lezeressen: 55% en bij de Margriet-lezeressen: 21%. In 70% vd huishoudens met tweeverdieners, verdient de man meer. In 22% vd de huishoudens verdienen beiden evenveel of de vrouw meer. Bij Opzij-lezeressen is dat 32%, bij Margriet 19%. Uit het onderzoek blijkt dat een groot deel vd vrouwen in financiële moeilijkheden komt als de partner wegvalt. 53% geeft echter aan ervan uit te gaan dat zij in een dergelijke situatie zelf wel in hun kosten kunnen voorzien - hetgeen volgens de onderzoekers niet de realiteit is. Enfin, grote onrust: 'C. Dresselhuys (hoofdredacteur Opzij): "Naïef en zorgeloos" ; "Nog steeds gaat 40.000 keer per jaar de kostwinner er met een hele jonge blom vandoor" ; "Je zou er toch een zweep over willen leggen"'. We moeten ons dus zorgen maken over een groep 'ongeëmancipeerde vrouwen' die in de toekomst niet in staat zou kunnen zijn om in de financiële behoefte te voorzien. Of zullen deze 'ongeëmancipeerde vrouwen' wel een nieuwe partner vinden die hen voorziet?
Helaas lijkt de zorg terecht: onderzoekers in de USA menen dat geëmancipeerde vrouwen ook nog eens aantrekkelijkere partners zijn. Ze hebben zo’n 530 Amerikanen geïnterviewd. Ze vonden allereerst dat de geëmancipeerde vrouwen in deze groep niet voldeden aan hun stereotype beeld dat zij (ik citeer maar even letterlijk) "should be more likely to report themselves as being single, lesbian, or sexually unattractive, compared with non-feminist women" zouden zijn. Sterker nog, deze vrouwen bleken meer geïnvolveerd in romantische heteroseksuele relaties dan niet-feministische vrouwen in de groep. Bovendien komt uit het onderzoek naar voren dat zowel mannen als vrouwen met een geëmancipeerde partner meer tevreden waren over hun relatie, de stabiliteit van hun relatie en hun seksleven. (Sex Roles ’07; DOI 10.1007/s11199-007-9319-9).
In Leiden begon de eerste vrouwelijke student in 1878. In Groningen 7 jaar daarvóór de eerste vrouwelijke geneeskunde student: Aletta Jacobs - gezien haar werkzaamheden, promotie, plus politieke activiteiten (vrouwen kiesrecht!), met recht geëmancipeerd! En ja, ook zij had een (hopelijk romantische) relatie. De Universiteit Leiden heeft al jaren het hoogste percentage vrouwelijke studenten van alle Nederlandse universiteiten. In de studie geneeskunde zijn de vrouwen in de overgrote meerderheid. Wat betreft vrouwelijke professoren staat Leiden landelijk aan de top. Kortom, in Leiden ga ik uit van romantische ladies-power!

18 Okt '07

VR 19 OKT - AVOND DOLHUYS

Vrijdag 19 Okt kan je 's avonds in museum 'Het Dolhuys' een voorstelling bij wonen ihkv de steeds terugkerende '43e April avonden'. De '43ste April' valt iedere 3e vrijdag vd maand en bestaat uit een activiteit en muziek. Bijv. een speciale rondleiding, een boekpresentatie of een ontmoeting met een film- of documentairemaker. Deze keer is om 17.00 uur wetenschapsjournalist Mark Mieras te gast. Hij zal vertellen over zijn onlangs verschenen boek 'Ben ik dat?'. Voor de avond heeft componist Ernst Oosterveld voor Het Dolhuys een concertserie samengesteld onder de titel 'Stemmingswisselingen'. Steeds wordt vanuit een solist een specifieke muzikale wereld opgebouwd. Deze serie start a.s. vrijdag om 20.00 uur met Leo van Oostrom. Hij speelt oa. saxofoon en klarinet. Daarnaast zal het duo ZEQ-Attack optreden. Tapas in het museumcafé.

17 Okt '07

ZO 21 OKT - LEIDSE WETENSCHAPSDAG

Zondag 21 oktober a.s. is de 5e Leidse Wetenschapsdag. In heel Leiden zijn er activiteiten: je kan bijvoorbeeld een bezoek brengen aan speciale evenementen in de Leidse Sterrewacht, de Hortus Botanicus, het Museum Boerhaave, het Scheltema Complex (waar oa de film 'An Inconvenient Truth' van Al Gore zal worden vertoond, gevolgd door een discussie), de Gorlaeus Laboratoria en de Leidse Instrumentenmakers School. Ook het Museum Volkenkunde (ook hier aandacht voor ons klimaat) en Museum Naturalis. De faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen heeft een programma. Kortom, teveel om op te noemen en teveel voor 1 dag; er rijden wel pendelbusjes. Je kan in het programmaboekje kijken wat er allemaal aangeboden wordt. Het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) doet uiteraard mee. Het LUMC biedt kinderen en volwassenen de mogelijkheid om te worden geïntroduceerd in de wereld van het wetenschappelijk medisch onderzoek. Ik hoor elk jaar weer dat zowel de bezoekers als de organisatoren erg enthousiast waren. Dit jaar is het thema 'Topje van de IJsberg!'. In het LUMC zijn colleges, rondleidingen en evenementen georganiseerd. De meeste medische disciplines bieden een programma. Ook de afdeling psychiatrie heeft een presentatie. Daarbij draait het om emoties en ... popcorn! Iedereen is van harte welkom.

17 Okt '07

STUDENTEN - MEDITEREN?!!

40 studenten kregen een 5-dagen durende cursus meditatie. Ze werden vergeleken met een controlegroep die geen cursus volgde. Na de cursus bleek sprake van minder angst, minder depressieve gevoelens, minder boosheid, en minder vermoeidheid. Ook konden de studenten zich beter concentreren en voelden zij zich krachtiger in hun studie. Hierbij aansluitend was opvallend dat er bij bloedonderzoek ook sprake bleek van een significante stabilisatie vd HPA-stress as en een verbeterde weerstand. Iets voor de vermoeide meisjes, zeker moo de HPA-as en weerstand? En, ligt hier nog een optie om de Leidse studenten meer in zichzelf te laten geloven en zo beter te laten presteren? Iets voor een 2e of 3e jaars keuzeblok?!
In ieder geval wijzen de resultaten van dit onderzoek erop dat je op z’n minst beter in je vel & bol komt te zitten! Altijd van meerwaarde! (Proc Nat Acad Sci USA Oct ’07).

16 Okt '07

PSYCH. VERWEVING in ZIEKENHUIS

Uiteraard moet elke arts de mens achter zijn patiënt in het oog houden. Psychologie en psychiatrie vervlechten zich steeds weer met de algemene medische praktijk. Dat is ook 1 vd redenen dat Club Confabula is opgericht. We worden nu gesteund door de Canadezen. Het Canadian Institute for Health Information meldt dat tussen 2004 en '05 van alle patiënten die in een algemeen ziekenhuis waren opgenomen, 13% leed aan een psychiatrische stoornis. Opmerkelijk is dat patiënten met een psychiatrische stoornis gemiddeld 17 dagen in het ziekenhuis lagen, tegenover 7 dagen bij patiënten die geen psychiatrische stoornis hadden. Het rapport biedt verder geen gegevens over de reden vd langere ligduur. We zullen er nog wel meer van horen, ik houd je op de hoogte.

16 Okt '07

DO MANDRAKES REALLY SCREAM?

…. of was het een akoestische hallucinatie, die Harry (om wie we ons een tijdje terug ook al zorgen maakten - z.o. Butterbeer) en zijn mede-studenten waarnamen?
Eerder schreef ik over de informatie die je kunt vinden over de geschiedenis van de psychiatrie, op de website van Museum Guislain en de site vd VPRO.
De United States National Library of Medicine herbergt een vd grootste verzamelingen historisch medische documenten ter wereld. Echt prachtig is dat ze gegevens op internet plaatsen. Ze hebben een zeer uitgebreide website, waarop bijv. beschrijvingen van de geneeskunde in gedurende de eeuwen in de verschillende historische beschavingen, biografieën van bekende wetenschappers en indrukwekkende oude anatomieafbeeldingen te vinden zijn. Je treft er ook een pagina met documenten over de geschiedenis vd psychiatrie 'Diseases of the Mind: Highlights of American Psychiatry through 1900'. Ook nuttig is de pagina waar je de (reële) historische naslagwerken kunt vinden om jezelf te bekwamen in the 'Magic & Medicine of Hogwarts School of Witchcraft and Wizardry' (heb overigens nu nog steeds niet echt duidelijkheid over mandrakes + hoorden ze uberhaupt wat met die oorbeschermers...)

15 Okt '07

IT’S A HEART JOB

Ik zei het gisteren: koester je geliefde. En ik heb nog geen ander advies gevonden - je hebt vast vandaag je best gedaan, maar je op je werk storten blijkt geen goede escape. 972 mannen en vrouwen die recent een hartinfarct hadden doorgemaakt werden gedurende 10 jaar gevolgd. Er werd gekeken naar werkdruk, de psychische druk/veeleisendheid die zij ervoeren vd baan en hun besluitvaardigheden in deze. De mensen die een chronisch hoge werkdruk ervoeren, bleken een tweemaal zo hoge kans op een tweede hartinfarct te hebben, vergeleken met mensen die geen werkdruk ervoeren (JAMA ’07;298:1652-60).

15 Okt '07

MATTERS OF THE HEART

Eerder schreef ik over het effect van eenzaamheid op gen-expressie. Bij eenzame mensen bleek vaker sprake van sprake van up-regulatie van gengebieden betrokken bij activatie vh immuunsysteem en ontstekingsreacties tegen het eigen lichaam. Transcripties in bijv gebieden voor antivirale reacties en de glucocorticoïd respons bleken juist onderdrukt. Ook las je dat mannen met een partner minder risico hadden op cognitieve achteruitgang dan alleenstaanden. Kan me voorstellen dat je wakker werd geschud vd negatieve effecten die eenzaamheid met zich mee kan brengen. Al scrollend las je vele tips, dus je ging actief op zoek naar een partner voor het leven. Of keek nog eens je wederhelft in de ogen. Maar let hierbij goed op: 9011 Britten (6114 mannen, 2897 vrouwen) werden ondervraagd aangaande negatieve aspecten van hun relatie(s). Er werd gevraagd met wie ze een nauwe relatie hadden en vervolgens naar aspecten als het hebben van een vertrouwensband met die persoon, het gevoel emotionele zaken te kunnen delen en praktisch dingen te ondernemen. 80% meldde een levenspartner als belngrijkste naaste. De personen werden gedurende 12 jaar vervolgd. Er werd gekeken naar de gezondheid van hun hart. De onderzoekers keken daarbij naar algemene aspecten als sociaal-demografische gegevens, werksituatie, naar de levenssituatie (stemming, huwelijk, werkstress etc) en naar de life-style van de personen (alcohol, roken, sport, voeding etc). Ook bekende aan hart en vaatziekten gerelateerde risicofactoren, als obesitas, hoge bloeddruk, suikerziekte en cholesterol werden in kaart gebracht. Geen vd personen had bij aanvang vd studie hartklachten. Gedurende de 12 jaar trad bij 589 een hart-kwaal op. Nadat de gegevens werden gecorrigeerd voor de bekende risicofactoren, bleek dat personen die negatieve aspecten ervoeren aan hun relatie(s), een significant groter risico hadden op hart-kwalen. Deze invloed was onafhankelijk van of de persoon echt depressief was van de situatie. Wat aan de basis ligt van dit verhoogde risico, is nog niet duidelijk. Je zou je kunnen voorstellen dat de stress effecten heeft op de HPA-stress-as.
Belangrijkste boodschap: negatieve interacties in relaties verhogen het risico op een hartkwaal met 34%! (JAMA Okt '07). Het leven is eigenlijk zo envoudig: advies = onderhoud je hart: koester je geliefde …

14 Okt '07

REFLEXOLOGY

Weliswaar zijn we dankbaar voor de chocolade update. Maar, no more mister nice-guy: Dr Shock's uitdaging mogen we niet over onze kant laten gaan: test je reflex & meld je snelheid!

15 Okt '07

CHOCOHOLIC UPDATE (I)

Updates over chocolade blijven welkom. Maar de wetenschap is nauwelijks bij te houden! Tegen zoveel chocolate updates kan ik niet op. Voor alle chocolade cravers (zie chocoholic advise en chocoholic vice) en SuikerFeestvierders: de nieuwste inzichten richten zich op de darmflora. Cravende confabulanten, kijken jullie maar even bij Dr Shock. Hij refereert naar een artikel van LifeScience. Ik zal komende tijd scherp zijn op nieuwe bevindingen hoe onze flora (mentally) sane te houden. Hopelijk met koffie of viscurry, dan slaan we meerdere vliegen in 1 klap.

14 Okt '07

BABYBLUES & DEPRESSIE

Word je somber van de hormonale veranderingen - of juist niet? Word je somber van de baby - of juist niet? De medische dossiers van 4398 vrouwen werden nagekeken op depressieve symptomen vanaf de 39 weken vóór hun zwangerschap t/m 39 weken na de bevalling. Bij 15,4% van hen was sprake geweest van een depressie. Vóór de zwangerschap bij 8,7% vd vrouwen; gedurende de zwangerschap leed 6,9% aan een depressie en na de bevalling 10,4%. Van de vrouwen die na de bevalling een depressie hadden, was hier bij 54% vóór of gedurende de zwangerschap ook al sprake van. Bij de overige 56% ontstond de depressie de novo (nieuw). Zowel vóór als gedurende de zwangerschap gebruikte 67% een antidepressivum. Na de bevalling 82%. Er was geen associatie met leeftijd of scholing. Depressies kwamen vaker voor bij vrouwen die al 3 of meer kinds hadden, die rookten of 'Medicaid' ontvingen (een ziekenfonds in de USA voor zeer lage inkomens). Onder de depressieve vrouwen leed in alle 3 de episodes 17,5% ook aan een angststoornis. De life-time prevalentie van de depressieve stoornis in de bevolking is ongeveer 10% - een percentage vergelijkbaar met de gevonden getallen. Bij vrouwen heerst frequent schaamte voor depressieve klachten gedurende de 'roze wolk' van zwangerschap en kraambed. Hierdoor melden zij hun gevoelens soms niet. Je zou er dus zelfs over kunnen filosoferen of de gevonden getallen in werkelijkheid wellicht hoger liggen. De onderzoekers geven het advies bij de controle van vrouwen bewust te vragen naar depressieve klachten. Ook kunnen de resultaten als voorbeeld gebruikt worden bij voorlichting dat depressies gedurende voornoemde periodes heel 'gewoon' zijn (Am J Psych ’07;164:1515-20).

11 Okt '07

CELEBRATE DEPRESSION SCREENING DAY

Vandaag, 11 oktober is het in de USA 'Depression Screening Day'. In de diverse Amerikaanse staten kunnen mensen zich gratis laten onderzoeken of er bij hen sprake is van een depressieve stoornis. Daarnaast wordt op internet een 'Depression Screening Test' aangeboden. Goed om eens gedegen naar te kijken. Je ziet dat er bij een depressie veel meer speelt dan alleen een somber ("depri") gevoel.

11 Okt '07

ZELFDISCIPLINE – OOK GOED VOOR LATER

Gedisciplineerd zijn, blijkt de moeite waard: in de USA worden 997 bejaarde nonnen, priesters en monniken vanaf 1994 gevolgd. Er werd gekeken naar hun persoonlijkheidstrekken. De onderzoekers vroegen zich met name af in welke mate sterke zelfdiscipline ("a tendency to be self-disciplined, scrupulous, and purposeful"; "...I am a productive person who always gets the job done...") een risicofactor vormde voor het ontwikkelen van dementie. Bij geen van de onderzochte personen was bij aanvang vh onderzoek sprake van een dementieel beeld. Er werd ook gekeken naar bekende risicofactoren voor het ontwikkelen van dementie (als hart-en vaatziekten, roken, weinig activiteiten etc). Gedurende de 12 jaar ontwikkelden 176 personen Alzheimer dementie. Een hoge mate van zelfdiscipline, bleek geassocieerd met een 89% risico-reductie op het ontwikkelen vd ziekte van Alzheimer. Deze uitkomst was onafhankelijk van andere persoonlijkheidstrekken en reeds bekende risicofactoren. Ook leeftijdsgerelateerde milde vergeetachtigheid bleek veel minder bij de gedisciplineerde personen voor te komen. Over de wijze waarop zo'n sterke zelfdiscipline beschermt tegen Alzheimer is geen duidelijkheid. Opvallend is dat bij hersenonderzoek geen significante verschillen tussen de overleden personen werd aangetoond waar de onderzoekers iets mee kunnen verklaren. Je zou je kunnen voorstellen dat zeer gedisciplineerde mensen gezonder leven (meer sporten, minder roken etc), maar dat komt uit dit onderzoek niet naar voren. De persoonlijkheidstrek op zich maakt dat mensen hun leven meer onder controle hebben. Dit is uiteraard praktisch (je sleutels op de vaste plek etc) en dat voorkomt onnodige stress. Los van dagelijkse stressy momenten, denken de onderzoekers dat zelfdiscipline de mensen weerbaarder maakt voor ernstiger levensgebeurtenissen, waardoor ook in dergelijke situaties minder stress optreedt. Al die stressreductie zou dan mogelijk beschermend werken tegen cognitieve achteruitgang (Arch Gen Psych ’07;64:1204-12). Overigens een heel bijzondere onderzoekspopulatie, waar je ook over zou kunnen discussiëren! (foto: non in Irak)

10 Okt '07

CELEBRATE MENTAL HEALTH

Vandaag, 10 oktober is het World Mental Health Day! Heb hier geen festiviteiten waargenomen, maar misschien elders in de GGZ wel? Nu, je moet elke kans om iets te vieren pakken - dus: let’s celebrate. Gezien de verschillende wetenschappelijke argumenten (…), laten we maar aan de chocolade gaan. "Mixed chocolate human mini brains treats with cherries is a set of twelve anatomically correct mini Chocolate Brains". Persoonlijk ga ik liever voor het 'Anatomical Chocolate Human Brain': "Our anatomically correct (1 Pound, 1 piece) solid milk Chocolate Brain is made from premium chocolate. Anatomical Chocolate Human Brain probably will not raise your IQ or help you get high grades on you next test. It should help stimulate the mind and the senses. Packaged in a white gift box". Let op de randvoorwaarden: "Express shipping necessary during hot months and/or location. Chocolate cannot be returned or refunded".

10 Okt '07

TO BE OR NOT TO BE ... GREEN?

De blaadjes vallen … in la douce France worden de druiven weer geplukt … Herfst… goede wijn, krachtige whisky, lekker lang tafelen, kaarsje, open haardje. Met mate uiteraard … De blaadjes vallen … voor zover er nog groene blaadjes zijn wordt er weer ontgroend in het verenigingswezen - niet het moment om de vraag of Leidse studenten liever drinken dan studeren te gaan onderzoeken. Maar niet alleen studenten: uit recente data vh Landelijk Alcohol & Drugs Informatie Systeem blijkt dat de afgelopen 10 jaar het aantal 55-plussers dat hulp zoekt voor alcoholproblemen bij de verslavingszorg is gestegen met maar liefst 80%. Dit percentage is gecorrigeerd voor de vergrijzing. Bij mensen onder de 55 jaar steeg de hulpvraag met 35%. Enfin, we zullen eens kijken of er misschien weer wat nieuwe interessante info te vinden is over de geneugten en gevaren (zie ook eerder hier) van alcohol. En voor voorlopig: om the day after niet alsnog weer groenig te zien: anti-hangover advises. Maar vergeet niet: … "... groen kan ook heel mooi of bijzonder zijn..." (Kermit)!

9 Okt '07