FALKENBERG FAREWELL

"Memories are deceitfull". Vrienden brengen samen hun zomer door in het Zweedse Falkenberg - gekoppeld aan hun jeugd, hun vriendschap en de herinneringen en nog vol hiervan. Een poging er los van te komen, maar onwillig nog, richting het volwassen worden met zijn rationele beslissingen. 'Falkenberg Farewell', debuutfilm van Jesper Ganslandt … zelf geboren en opgegroeid in Falkenberg, die de film schreef en regisseerde en een aantal van zijn (jeugd)vrienden rollen liet spelen.
.

29 Nov '07

BESCHAAFDE BABY'S

Waar moet het heen met de wereld, vraag ik me nog al eens af. Ik hoef deze zorg, hoop ik, niet verder uit te diepen. En het begint bij onszelf, 'de mens' en zijn 'beschaving'. Onderzoekers van Yale University toonden aan 12 baby's van 6 maanden en 12 baby's van 12 maanden oud een houten heuveltje waarop een klein houten figuurtje naar boven aan het klimmen was. Terwijl het aan het klimmen was, kwam er ofwel een figuurtje van boven dat hem de berg afdonderde ('hindert'), ofwel een figuurtje van onderen dat hem verder de heuvel opduwde (een 'helpertje'). Daarna mochten ze kiezen voor het helpertje of het hinderende figuurtje. Twaalf vd 12 baby's van een half jaar oud toonden vervolgens een sterke voorkeur voor het helpertje. Tien vd 12 oudere baby's kozen ook voor het helpertje. De onderzoekers hebben gekeken of het wellicht ging om de vorm of kleur van het helpertje, of de richting van beweging, maar dat bleek alle niet van belang. Ook hebben ze de helpertjes op de berg gezet samen met een ander figuurtje dat alleen toekeek, en in een tweede scenario een toekijkertje en een het hinderende figuurtje. In het eerste scenario koos 7 vd 8 onderzochte baby's weer voor het helpertje. Als ze in het 2e scenario keuze hadden tussen een toeschouwertje en een hinderend figuurtje, koos 7 vd 8 voor het toeschouwertje (Nature '07;450:557-9). Is de mens dan van nature goedaardig. Wat een enerzijds hoopvolle, maar anderzijds ook weer zeer beangstigende gedachte, als we de wereld om ons heen zo bezien. Waar gaat het (allemaal) mis? (... om te beginnen: zie NEMESIS III) Mocht je een baby onder je hoede hebben: doe je best dat goede te behouden!
.
27 Nov '07

CHOCOHOLIC UDATE (II)

Ik deel een passie voor bittere chocola met Dr Shock. Derhalve houdt hij ons ook op de hoogte over nieuws hieromtrent (zie voor eerdere highlights, zoals 'chocoholic vice' en 'chocoholic advise': de chocoholic update (I)). En ook nu weer goed nieuws voor ons dark chocolate cravers! Tweeëntwintig patiënten die een harttransplantatie hadden ondergaan, kregen in een randomized-controlled onderzoek 2 verschillende soorten chocola. Het ging om flavinol-rijke chocola, of flavinol-arme chocola. Flavinoïden zitten in hogere concentratie zeer donkere chocola. Bij vergelijking van diverse fysiologische parameters bleken de patiënten die de flavinol-rijke chocola hadden gekregen, een significant betere conditie van hart en bloedvaten te hebben! (Circulation '07;116:2360-2).
.
27 Nov '07

MANNEN & VROUWEN - TOCH VERSCHILLEND (II)

De lifetimeprevalentie van depressies in Nederland is volgens NEMESIS-onderzoek 15,4%. Bij vrouwen komen depressies ongeveer 2 maal zo vaak voor als bij mannen. Ook angststoornissen komen bij vrouwen vaker voor. De oorzaak hiervan is onduidelijk. Waarschijnlijk zijn er meerdere oorzaken. Er wordt veel onderzoek naar gedaan (zie bijv 'mannen & vrouwen - toch verschillend (I)'). Vaak wordt er gespeculeerd of mannen meer stressbestendig zijn dan vrouwen. En of er een verschillende vorm van weerstand tegen stress is. Bij 16 mannen en 16 vrouwen werd een functionele MRI van het brein gemaakt. Gedurende de opname kregen ze een aantal (reken) taken te doen, waarbij steeds meer druk op ze werd uitgeoefend (meer pushen sneller te zijn, alles overdoen als er een fout werd gemaakt, etc). Naast de FMRI werd ook de hartslag, het cortisol en subjectief ervaren stress in kaart gebracht.
Bij mannen bleek dat een toegenomen werkdruk (stress) geassocieerd was met een toename van de doorbloeding van de rechter prefrontale cortex, plus een afname vd doorbloeding vd linker orbitofrontale cortex. Bij vrouwen echter, bleek dat de stress een activatie veroorzaakte in het limbisch systeem. Het limbisch systeem, waaronder het ventrale striatum, het putamen en de gyrus cinguli - je hebt er in Club Confabula al vaker over kunnen lezen - gebied betrokken bij emoties. Bij beide groepen bleven de veranderingen in de hersenactiviteit ook na het beëindigen van de stressvolle taak een periode bestaan. Bij vrouwen hield de verandering echter significant langer aan dan bij mannen. Bij de mannen ging de asymmetrische activiteit van het brein ook nog gepaard met een toename van de hoeveelheid cortisol (een stresshormoon, waarover je hier ook al vaker las) in het speeksel. Bij vrouwen was deze stijging veel minder. Deze bevindingen wijzen erop dat stress-reactie bij mannen en vrouwen mogelijk via andere mechanismen verloopt en zich anders uit. Dit is interessant. De onderzoekers suggereren dan ook op basis van deze bevindingen dat bij mannen de hier al eerder besproken 'flight/flight'-respons (hypothalamus-hypofyse-bijnier (HPA = stress-) as.) meer betrokken is. Bij vrouwen mogelijk meer de 'tend-and-befriend'-respons (deze respons bespraken we volgens mij nog niet eerder). Dit is een reactie op stress die meer is gericht op het bewaren van de vrede en het beschermen van de thuisbasis (kinderen). Een emotionele respons gericht op bescherming en verzorging dus, op een andere wijze beschermend dan door vechten of vluchten. Je kunt je voorstellen dat, evolutionair gezien, mannen en vrouwen op deze wijze gezamelijk de thuisbasis mooi konden beschermen. Het bericht uit dit onderzoek dat bij vrouwen stress een andere hersenactiviteit zou veroorzaken, met name op gebied van het limbisch systeem, het gebied dat een zeer belangrijke rol lijkt te spelen bij bijv depressies en angst, is een belangrijke observatie. Ook in de zoektocht naar de verklaring waarom bij vrouwen stemmingsstoornissen meer voorkomen dan bij mannen (Soc Cogn Aff Neurosci '07;24:227-39).

Wbt overeenkomsten mannen & vrouwen .. zie bijv. 'Aantrekkingskracht'..
.

26 Nov '07

NEMESIS (III)

Gisteren schreef ik over het NEMESIS-project. Het Trimbos Instituut bericht nu over recente data uit dit project. Deze data gaan over de invloed van mishandeling in kindertijd op iemands psychische toestand op volwassen leeftijd. De resultaten kan je lezen in het rapport 'Psychische gevolgen van kindermishandeling op volwassen leeftijd', op de website van het Trimbos Instituut. Het onderzoek bevestigt eerder onderzoek, en wat je intuïtief al aanvoelde: dat kinderen die in hun jeugd mishandeld zijn een verhoogd risico lopen om later in hun leven een psychiatrische stoornis te ontwikkelen, bijv een angst- of stemmingstoornis, of verslaving. Het gaat voor wat betreft mishandeling om lichamelijke en/of psychische mishandeling, maar ook om emotionele verwaarlozing. De kindermishandeling vindt vaak binnen de familie plaats. In gezinnen waar sprake is van kindermishandeling spelen vaak meerdere problemen tegelijkertijd, bijv psychische problemen van één van de ouders, relatieproblemen tussen de ouders (echtscheiding), etc. Hoewel er diverse aanknopingspunten zijn, zijn de exacte mechanismen (waarschijnlijk zijn er meerdere) waarlangs kindermishandeling kan leiden tot een mogelijk verhoogde kwetsbaarheid en psychische en psychiatrische problematiek op latere leeftijd, nog niet duidelijk.

.

27 Nov '07

NEMESIS-II

Tussen 1996 en '99 werd door het Trimbos-instituut de 'Nederlandse Mental Health Survey and Incidence Study' (NEMESIS) verricht. Deze studie heeft gegevens op geleverd aangaande het vóórkomen van psychische/psychiatrische aandoeningen in de Nederlandse bevolking. Hierdoor hebben we nu zicht op prevalentiecijfers, zoals ik in bovenstaand stukje meldt bijv over de depressie. Sinds dit voorjaar loopt NEMESIS-II. Weer een steekproef van mensen uit de Nederlandse bevolking, 7000 in totaal. Zij zullen de komende 9 jaar 3 maal worden geïnterviewd. Er zal worden gekeken naar aanwezige stoornissen, de ernst en in hoeverre mensen hulp zoeken. Ook zal DNA materiaal worden verzameld. In 2010 zullen de eerste resultaten worden vrijgegeven. Tussentijds lopen meer prospectieve studies, alle gericht op het vergaren van zo veel mogelijk informatie over psychiatrische aandoeningen, in de hoop meer inzicht op de oorzaak te krijgen en nieuwe opties te vinden voor behandeling. Voorbeelden zijn Routine Outcome Monitoring, het NESDA project, en de MASHBANK, beide gericht op stemmingsstoornissen.
.
26 Nov '07

RESTAURANT FREUD (III)

We ontvingen de November nieuwsbrief van Restaurant Freud in A'dam (zie eerder, bijv II). Nieuwe openingstijden en werknemers stellen zich voor.

25 Nov '07

BLIJERE BEBRILDE BEJAARDE

Deze onderzoeksresultaten vond ik aanvankelijk dermate 'logisch', dat ik ze niet had gemeld. Maar toch… als een kleine actie veel kan opleveren... 142 ouderen (55 jaar en ouder) met een nog onvoldoende door hun bril gecorrigeerde oogafwijking ('refractieve afwijking') werden onderzocht. Bij 78 ouderen werd een goede bril aangemeten. De controlegroep van 64 bejaarden moest 2 maanden wachten voor ze een nieuwe bril kregen. Bij aanvang van de 2 maanden en aan het eind vd 2 maanden werden zowel de kwaliteit van leven als eventuele symptomen van een depressie in kaart gebracht. De ouderen met een nieuwe bril gaven aan beter te zien (…), beter te lezen, meer hobby’s te hebben en meer sociale contacten. Met name op gebied van aspecten van de kwaliteit van leven die gerelateerd waren aan 'zien' scoorden ze hoger dan de controlegroep. Ook piekerden ze minder en gaven aan door de dag heen minder "psychische stress" ("frustrations") te ervaren. Het was niet zo dat ze overall een veel betere kwaliteit van leven hadden: de onderzoekers benoemen dat het hebben van een goede bril met verbeterde visus uiteraard niet opweegt tegen de negatieve consequenties van overige ernstige, invaliderende medische aandoeningen. Maar: op de depressieschaal scoorden de ouderen met goede bril significant minder depressief dan de controlegroep (Geriatric Depression Scale 3,6 versus 4,9) (Arch Opt ’07;125:1471-7).
Zoals ik al zei, het leek me bijna te logisch om te melden. Maar toen ik er nog eens over nadacht: we moeten er misschien toch wat serieuzer bij stil staan. Want we kunnen wel zeggen dat het logisch is dat je blijer bent met een goede bril. Maar blijkbaar zijn er dus heel veel ouderen die geen goede bril dragen. En daar onder lijden. Dat is toch vreselijk! Een samenwerkingsplan tussen opticien of oogarts met huis- & verpleeghuisartsen lijkt ideaal. En, misschien ken je zelf een bebrilde bejaarde die je mee kan nemen naar een opticien. Goede Sinterklaas-actie!
.
25 Nov '07

BRAZILIAN STUDENTS & BRAZILIAN NIGHTS

Bericht uit Brazilië. Bij 161 medisch studenten (waarvan 48% man; gem. leeftijd 22 jr) werd in kaart gebracht of ze ochtend- dan wel avondmensen waren. Ook werd onderzocht of ze depressieve klachten hadden (middels de BDI; de onderzoekers onderscheidden de studenten met een BDI hoger dan 10). 20 mannelijke en 33 vrouwelijke studenten (33%) hadden een BDI hoger dan 10. Dit verschil was significant. Ook waren vrouwen vaker ochtendmensen dan mannen. Vijftien studenten gaven aan dat ze absoluut avondmensen waren en 32 lichtelijk meer avondmens. Achttien studenten gaven aan dat ze absoluut ochtendmens waren en 42 hadden een lichte voorkeur voor de ochtend. Vierenveertig gaven aan dat het niet uit maakte welk dagdeel het was. Ochtendmensen hadden minder depressieve klachten dan avondmensen. Studenten die weinig aan lichaamsbeweging deden hadden meer depressieve klachten, net als studenten met depressies in de familie. Opvallend was dat een familiaire belasting voor depressies geassocieerd bleek met avondmensen. Avondmensen scoorden vaker een BDI hoger dan 10. Ook na correctie voor familiaire belasting voor depressies en lichaamsbeweging, bleef er een verhoogde kans op depressieve klachten bij de avondmensen. (Chronobiol Int. '07;24:939-46).
Allereerst is het hoge percentage depressieve klachten - eenderde!!- onder de Braziliaanse medisch studenten opmerkelijk. Geen van deze studenten bleek overigens antidepressiva te gebruiken. De onderzoekers suggereren dat angst voor stigmatisering of discriminatie, en ook tijdgebrek (?!) om hulp te zoeken misschien een reden is. Maar ze hebben dit niet nagevraagd of uitgezocht, terwijl het wel interessant is. En wat doen ze in die avond-uren? Studeren ze? Of zijn ze aan het feesten? Of voelen ze zich eenzaam (= niet goed: zie eenzaamheid&depressie) op een studentenkamertje? Belangrijke details die de onderzoekers niet beschrijven!
Een associatie van depressie met familiaire belasting en ook met lichaamsbeweging is natuurlijk iets waar we al eerder aandacht aan besteedden (zie bijv Robbie Williams & David Beckham). Opvallend is ook de associatie tussen depressie en avondmensen. Ook over de invloed van licht schreef ik eerder (zie bijv het LUX bericht, of Vallende blaadjes). De bevindingen sluiten aan bij een belangrijk aandachtspunt in huidig depressie-onderzoek: het dag-nacht-ritme. Over het dag-nacht-ritme gesproken: 30 november een symposium in Amsterdam 'Slaapwaakritmestoornissen: meer dan psychiatrie!' (waarover wellicht later meer).
Enfin - stuur die medisch studenten in beweging & in het licht – en dat is in de Braziliaanse zon eenvoudiger te effectueren dan in onze huidige Nederlandse setting…

22 Nov '07

ROZEMARIJN!

Over neuroprotectie gesproken - als je ook een liefhebber bent van een diversiteit aan kruiden in maaltijden, dan ben je vast eerder al blij geworden van mijn berichtgeving over curry. Nu kunnen we ook de meer Provençaalse en mediterrane keuken cognitief gaan verantwoorden. Carsonoïnezuur blijkt te binden aan Keap-1-cysteïne residuen. Daardoor activeert het de LKeap1/Nrf2 transcriptie pathway. Klinkt als iets te specialistische abracadabra, maar waar het om gaat: dit is een pathway die een beschermende werking op neuronen uitoefent als ze worden blootgesteld aan oxidatieve stress door vrije radicalen en toxische stoffen. Dit kan het brein bijvoorbeeld beschermen bij een (tijdelijk) zuurstoftekort, en mogelijk een rol spelen bij de ziekte van Alzheimer of Parkinson. Carsonoïnezuur is een stof welke veel voorkomt in het kruid rozemarijn. Voor het onderzoek is carsoïnezuur ook uit dit kruid ('Rosmarinus Officinalis') geëxtraheerd. Het onderzoeksteam richt zich nu op de ontwikkeling van medicatie met carsonoïnezuur als ingrediënt. (J Neurochem '07 Nov)
Voorlopig richten wij ons in dit kader dan dus op … kookboeken - maak er iets luxueus van! Zie wat gekruide opties bij: I, II etc etc etc!
.
21 Nov '07

LITHIUM & WORM

Je las al eerder over het vele onderzoek wat wordt gedaan naar veroudering in het algemeen en van neuronen/het brein in het bijzonder. Hierbij wordt actief gezocht naar middelen die een neuro-protectieve functie kunnen hebben. Het effect van lithium op de worm Caenorhabditis Elegans werd onderzocht. Lithium wordt bijvoorbeeld gebruikt door patiënten met een manie. Of in combinatie met een antidepressivum door patiënten met een ernstige depressieve stoornis, bij wie een antidepressivum alleen onvoldoende helpt. Opmerkelijk is dat bleek dat de wormen die lithium gebruikten langer in leven bleven dan de wormen die geen lithium gebruikten. Er was sprake van een 46% verlenging vd mediane overleving. De onderzoekers zagen daarbij een verandering van genetische expressie ontstaan. Deze bevinding kan openingen bieden voor onderzoek naar neuronale verouderingsprocessen op cel-niveau (J Biol Chem '07;Oct).
.
21 Nov '07

ADHD-MEISJES

De diagnose aandachtstekortstoornis (ADHD) wordt bij jongens zo'n 2-4 maal vaker gesteld dan bij meisjes. Het is nog niet duidelijk of ADHD bij meisjes minder voorkomt, of dat het minder wordt (h)erkend. Helaas blijken meisjes met ADHD wel forse extra problemen te kunnen ontwikkelen. Het onderzoeksteam van het Massachusetts General Hospital maakt melding van een prospectief onderzoek. Ze hebben 125 meisjes in hun adolescentie met ADHD vergeleken met 100 meisjes zonder ADHD. Ze volgden de meisjes 5 jaar. In deze periode ontwikkelden 20 (16%) vd meisjes met ADHD een eetstoornis - tegenover 5 vd controle meisjes (5%). Vergeleken met de controlegroep, blijken meisjes met ADHD 5,6 maal meer kans te hebben op het ontwikkelen van boulimia nervosa en 2,7 maal zoveel kans op anorexia nervosa.

Daarnaast heeft het team gedurende 5 jaar een groep van 140 meisjes (variërend van 6-18 jaar oud) met en 122 zonder ADHD onderzocht op symptomen van een depressie. Meisjes met ADHD bleken een 5,4 maal zo hoge kans te hebben op het ontwikkelen van een depressie in vergelijking met meisjes zonder ADHD. Ze ontwikkelden hun eerste depressie gemiddeld op 17-jarige leeftijd. Dit was op significant jongere leeftijd dan de controle meisjes. Deze depressies waren ernstiger en gingen bijvoorbeeld vaker gepaard met zelfmoordpogingen en ziekenhuis opnames in vergelijking met de controlemeisjes. Naast dat ze ernstiger waren, duurden ze ook langer: 3 versus 1,3 jaar. Drie jaar! Aandacht voor deze ernstige psychiatrische co-morbiditeiten bij meisjes met ADHD is van zeer veel belang! We willen happy meisjes! (J Dev Behav Pediatr '07;28:302-7; AACAP 54th Annl Meeting Oct '07).
(Zie ook over meisjes, maar nu met overgewicht, of vermoeide meisjes, of sexy rapclips)

.

20 Nov '07

PTSS & ASTMA

Er wordt vaak geschreven over de mogelijke relatie tussen astma en angststoornissen. Beide komen frequent samen voor bij mensen. Als iemand een angststoornis heeft en ook astma, beïnvloedt dat de lijdensdruk en behandeling sterk. Het kan de behandeling heel complex maken. De mate waarin angststoornissen samen met astma voorkomen en de mogelijke oorzaken, zijn onduidelijk.

Zo'n 3000 tweelingen die tussen 1965 en 1975 en de Vietnam oorlog hebben gevochten, zijn door een Amerikaans onderzoeksteam onderzocht. Het ging om eeneiige en twee-eiige tweelingen. Er werd oa gekeken of ze leden aan een posttraumatische stresstoornis (PTSS) en / of aan astma. Er bleek sprake van een hogere prevalentie van astma onder de tweelingen met een PTSS. Na aanpassen van de gegevens voor andere factoren die een rol kunnen spelen, zoals een familiair voorkomen van astma, roken, overgewicht of omgevingsinvloeden, bleek dat de tweelingen met een PTSS een 2,3 maal zo hoge kans hadden op astma. Dit gold voor zowel eeneiige als twee-eiige tweelingen (Am J Resp Crit Care '07;176:983-7). En dat zijn twee opmerkelijke bevindingen. Allereerst een link tussen PTSS en astma. Ten tweede dat deze link niet specifiek genetisch is. Want als dat zo zou zijn, dan zou er verschil moeten zijn geweest tussen de een- en twee-eiige tweelinggroepen. Het zou zo kunnen zijn dat de stress die de tweelingen gedurende de oorlogstijd hebben ervaren, het immuunsysteem dermate heeft beïnvloedt, dat ze kwetsbaarder zijn voor auto-immuun-gerelateerde ziekten. Dit zou aansluiten bij eerdere berichten op deze site, bijvoorbeeld over de relatie met het immuunsysteem en depressie of het chronisch vermoeidheidssyndroom. Zowel richting angst als richting astma, kan het immuunsysteem een rol spelen. Ook een reeds aanwezige astma kan uiteraard een oorlogssituatie bemoeilijken. Een belangrijk onderzoeksresultaat, plus weer een aantal -aanknopingspunten.

.

18 Nov '07

MAR ADENTRO

Gekoppeld aan het fenomeen 'zee' (zie filmtip 'La Marea') dacht ik gisteravond opeens aan de film 'Mar Adentro' ('The Sea Inside'). Al lang niet meer in de bioscoop (uit 2004) - maar wel op DVD en absoluut een aanrader. Deze film van Amenábar is gebaseerd op het ware verhaal van Ramón Sampedro, die op 25-jarige leeftijd, na een duik in zee, een hoge dwarslaesie opliep. Hij raakte grotendeels verlamd en was zo'n 30 jaar aan bed gekluisterd en afhankelijk van zijn omgeving. Hij werd verzorgd door zijn familie. Je krijgt een beeld van Ramóns doel om een waardig levenseinde te vinden. Hij denkt over euthanasie. Zijn familie wil hem hier echter niet in steunen. Ook de Spaanse wet heeft hier geen ruimte voor. De film is echt prachtig. Goed geacteerd, prachtige scènes, indringende flashbacks, landschappen, menselijke interacties (liefde, boosheid, onzekerheid, jaloezie) en ook relativering en (zelf)spot. Een goede Nederlandse film uit die zelfde periode, welke ook het thema euthanasie op zeer opmerkelijke en mooie wijze aansnijdt, is 'Simon', van Eddy Terstall.

18 Nov '07

WHAT SHOULD I READ NEXT? (II)

Om de boeken-queste nog verder uit te kunnen breiden, naast de deze week gemelde, verslavende site - zie 'What should I read next? (I)', nu ook de Nederlandse versie: de site 'Bibliotheek'. Met Nederlandse en buitenlandse literatuur. Thanks to Remko.
18 Nov '07

STAY BRIGHT: CHIT-CHAT!

We kunnen lang discussiëren over de chit-chat talenten van mannen en vrouwen. Gewoon leuk. Maar nu blijkt dat 10 minuutjes samen filosoferen, ook nog eens een gunstig effect heeft op ons geheugen en prestaties! 3.610 individuen (24-96 jr) werden onderzocht op gebied van geheugen mbv een Minimal Mental State Examination (MMSE). Er werd bijgehouden hoelang deze proefpersonen bijv kletsten aan de telefoon, en hoe frequent ze bij mensen op bezoek gingen. De onderzoekers hebben de gegevens statistisch gecorrigeerd voor factoren als leeftijd, geslacht, gehuwde status, culturele afkomst, opleidingsniveau, inkomen, lichamelijke gezondheid, depressies etc. Hoe meer sociale interacties, hoe beter het cognitieve functioneren! Dit gold voor alle leeftijdsgroepen.
Vervolgens hebben de onderzoekers een 2e experiment gedaan, bij 76 studenten (18-21 jr). Ze werden in 3 groepen verdeeld. Een groep ging gezamenlijk een gesprek aan gedurende 10 minuten. De 2e groep deed 3 puzzels. De 3e groep keek naar een 10-minuten durende video van 'Seinfeld' (vraag me af: is dat een placebo? - dit terzijde…). Daarna maakten alle studenten dezelfde 2 testen, gericht op snelheid van denkprocessen en geheugen. De groep die 10 minuten met elkaar had gepraat, presteerde op beide testjes beter dan de andere twee groepen. ... Er had ook uit kunnen komen dat we voortaan Seinfeld moesten gaan kijken! Mede-Confabulanten: Tien minuutjes chit-chat, that's all it takes!

16 Nov '07

WHAT SHOULD I READ NEXT? (I)

Van een boek kan ik frequent genieten. Dan crave ik naar meer! Dus, op naar het verdere oeuvre van de desbetreffende schrijver. …en wat dan? …en dan? Nu heb ik een prachtige uitdaging gevonden. Op de site 'What should I read next?' kan je de boeken die jou aanspreken invoeren. Vervolgens suggereert de site alternatieven, die op enigerlei wijze op je boek kunnen lijken en jou dus ook zouden kunnen aanspreken. Alleen het invoeren van boeken en het zien van de opties is al interessant & geeft een kick! Thanks to Dr Shock.

16 Nov '07

APPENDICITIS & SCHIZOFRENIE

Dit is weer een aandachtspunt aangaande psychiatrische verwevenheid bij somatische ziektebeelden, mede Confabulanten! In Taiwan hebben onderzoekers de gegevens van 97.589 mensen (v.a. 15 jr), die tussen 1997 en 2001 in het ziekenhuis werden opgenomen met een acute blinde darm ontsteking (appendicitis) in kaart gebracht. Ze wilden onderzoeken bij welke patiënten de appendix zonder complicaties operatief werd verwijderd en bij welke groep een complicatie ('ruptuur' of 'perforatie') optrad. In een groep patiënten die geen psychiatrische stoornis had, trad bij 25,1% een ruptuur op. Bij patiënten met schizofrenie trad bij 46,7% een ruptuur op. In een derde groep met patiënten met diverse andere psychiatrische stoornissen, trad bij 43,4% een ruptuur op. De getallen werden statistisch gecorrigeerd voor bekende risicofactoren als leeftijd, geslacht, culturele afkomst, sociaaleconomische status en algehele gezondheid. Hierna bleek voor wat betreft de groep van patiënten met diverse psychiatrische stoornissen (waaronder ook psychosen bij een stemmingsstoornis), het risico gelijk aan de controlegroep. Echter, de patiënten met schizofrenie bleken een 2,8 maal grotere kans hadden op het ontwikkelen van een geperforeerde appendix. (BMC Publ Health '07:331). Waarom is het risico bij patiënten met schizofrenie zoveel hoger? Merken ze pas laat hun klachten op? Vragen ze laat om hulp? Worden ze te laat verwezen? Worden ze anders behandeld in het ziekenhuis? En geldt dit voor meer somatiek? Hier zal vast een diversiteit aan onderzoek uit volgen!

15 Nov '07

TURNIN’ ‘ROUND

Draait het danseresje voor jou met de klok mee of tegen de klok in? Als ze voor jou met de klok mee draait, is je rechter hersenhelft dominanter dan je linker. Bij de meeste mensen is de linker hersenhelft dominant en dan zie je haar dus tegen de klok in draaien – maar sommigen lukt het vervolgens, door zich goed te concentreren, haar van draairichting te laten veranderen.
Ieder z'n kwaliteiten:

LEFT BRAIN FUNCTIONS: uses logic, detail oriented, facts rule, words and language, present and past, math and science, can comprehend, knowing, acknowledges, order/pattern perception, knows object name, reality based, forms strategies, practical, safe.

RIGHT BRAIN FUNCTIONS: uses feeling, "big picture" oriented, imagination rules, symbols and images, present and future, philosophy & religion, can "get it" (i.e. meaning), believes, appreciates, spatial perception, knows object function, fantasy based, presents possibilities, impetuous, risk taking.

15 Nov '07

VR 16 NOV: AVOND DOLHUYS

Vrijdag 16 november om 18.00 in Museum het Dolhuys (zie ook 10 Okt) een lezing van Philip Kooke, journalist en commentator bij NOS Studio Sport. Hij vertelt over de situatie rond zijn vader, die werd gediagnosticeerd met de ziekte van Alzheimer. Om 20.00 een optreden ihkv de concertserie 'Stemmingswisselingen' -Ben Gerritsen (vibraharp/marimbaspeler), Ernst Oosterveld (modulaire synthesizer, hybrid instrumentalist) en jazzdrummer/percussionist Martin van Duynhoven.

15 Nov '07

ORIGAMI BREIN

Dit origami gevouwen brein vond ik op de website van Brian Chan. Het kunstwerkje heeft als titel '"The Long-Term Effect of an MIT Education"; folded from an uncut square; October 2006'. Hij noemt zich 'Brian "chosetec("at")mit("dot")edu"'. Hij refereert aan de Massachusetts Institute of Technology. Ongelooflijk wat deze man allemaal vouwt van een stuk papier! Je móét even kijken - het is prachtig!

13 Nov '07

GEWICHT A.S. MOEDER & ADHD KIDS

Gewelddadige TV programma's lijken geen invloed op het ontwikkelen van aandachtstekort problematiek (zie 'gewelddadige TV helpt ook niet') te hebben. Een Zweeds onderzoeksteam komt nu met een mogelijke relatie tussen overgewicht bij moeders en het ontwikkelen van een aandachtstekortstoornis met (of zonder) hyperactiviteit (ADHD) bij hun kinderen. Prospectief werden gegevens van vrouwen in hun zwangerschap in kaart gebracht. Leraren op lagere scholen scoorden de kinderen later op symptomen van aandachttekort. Er blijkt geen relatie tussen het fors in gewicht aankomen gedúrende de zwangerschap en ADHD symptomen bij kids. Echter, na correctie voor andere bijdragende factoren als roken, leeftijd moeder etc, bleek dat bij kinderen van moeders bij wie vóór de zwangerschap al sprake was van overgewicht, wèl sprake was van significant meer ADHD symptomen. Kinderen van moeders bij wie vóór de zwangerschap al sprake was van overgewicht en die bovendien gedurende de zwangerschap ook nog teveel aankwamen, bleken een 2-maal zo hoge kans te hebben op het ontwikkelen van ADHD symptomen. Wat de oorzaak is van deze relatie is onduidelijk. De onderzoekers gaan hier uiteraard verder mee. Moeders met overgewicht hebben sowieso meer kans op complicaties gedurende zwangerschap en bevalling. Dit zou een rol kunnen spelen. Ook noemt men als optie een verhoogde blootstelling van de baby aan stresshormonen (noradrenaline, cortisol etc). Ook een mogelijk belangrijke factor zouden stoffen die bij de moeder in de vetcellen zijn opgeslagen en welke gedurende de zwangerschap vrijkomen, kunnen zijn. Tenslotte zou er een genetische relatie kunnen zijn tussen obesitas en ADHD. (Int J Obesity '07;Oct).

13 Nov '07

GEWELDDADIGE TV HELPT OOK NIET

Hebben gewelddadige TV series een slechte invloed op kids, of valt het wel mee... Bij 184 jongetjes en 146 meisjes werd gekeken naar welke TV programma’s ze keken toen ze tussen de 2 en 5 jaar oud waren. TV-programma's die de onderzoekers als 'gewelddadig' benoemen zijn bijv 'Power Rangers', 'Star Wars' en 'Spider Man', maar ook andere tekenfilmpjes en Amerikaans footbal. Niet gewelddadig bijv 'Toy Story' en 'The Flinstones'. Als 3e groep noemen ze de educatieve programma's als 'Sesam Straat' en 'Winnie-the-Pooh'. De kinderen werden gevolgd en er werd gekeken of ze op de leeftijd van tussen hun 7e en 9e anti-sociaal gedrag hadden ontwikkeld. De gegevens werden gecorrigeerd voor andere factoren die een rol kunnen spelen, als depressie bij de moeder en gebrek aan ouderlijke steun. Jongetjes die op jongere leeftijd gewelddadige TV series hadden gekeken, bleken significant vaker anti-sociaal gedrag te hebben ontwikkeld. Bij meisjes speelde de TV geen rol! (itt: zie sexy clip)

In hetzelfde nummer van Pediatrics presenteert het onderzoeksteam nog een 2e studie. Uit deze studie komt naar voren dat het kijken van de diverse TV-programma's geen associatie heeft met het ontwikkelen van een aandachtstekort problematiek als ADHD. (Pediatrics '07;120:986-92&993-9) De invloed op gedrag is uiteraard voor ouders zorgelijk. Maar ook moeilijk te overzien - tekenfimpjes die het team als gewelddadig benoemt, worden gewoonweg heel veel uitgezonden. Plus, let's be honest: cartoons (Tom & Jerry gewelddadigheid, zeg maar) zijn toch ook ... comisch...! Maar blijkbaar zijn de kids niet in staat onderscheid tussen deegroller-achtig-geweld en vul-maar-in-geweld te maken, en onderschatten we dat. Gelukkig zijn Fed & Barney (...what about the dino?), Pino, Bert & Ernie (Bert?!), Cookiemonster cum suis onschuldig (zou eveneens mijn vraagtekens bij de ietwat explosieve Tommy willen plaatsen) en Pooh Bear & Piglet ook. Het Seattle team biedt een boek met tips: 'The Elephant in the Living Room: Make TV Work for Your Kids, a guide for parents'.

12 Nov '07

SEXY CLIP HELPT NIET

Over de invloed van sexy muziekclips op jongeren wordt frequent gespeculeerd. Een Amerikaans onderzoeksteam komt met interessante gegevens. Ze onderzochten 522 vrouwelijke adolescenten van Afro-Amerikaanse afkomst. Hieruit komt naar voren dat de meisjes die meer rap muziekclips met sexy vrouwen erin zagen, significant meer alcohol dronken en meer marihuana rookten. Ook bleken ze significant meer wisselende partners te hebben. En tenslotte, en dat is ook heel triest: een significant negatiever eigen lichaamsbeeld ('body image') (J Wom Health ’07;16:1157-64).

12 Nov '07

DI 13 NOV: PETER FONAGY

Dinsdag 13 november organiseert de afdeling psychiatrie van het LUMC een Jelgersmalezing. Deze dinsdag is professor Peter Fonagy uitgenodigd. Hij zal een presentatie geven met de titel 'The Development of Social Cognition and the Widening Scope of Mentalisation Based Treatments'.
Peter Fonagy heeft met Anthony Bateman, beiden experts op gebied van persoonlijkheidsproblematiek en werkzaam in het University College in Londen (foto) Mentalisatie Bevorderende Therapie (MBT) geïntroduceerd. MBT is een vorm van psychotherapie die zijn oorsprong vindt in de psychodynamische psychotherapie, de cognitieve gedragstherapie en de systeemtherapie. Het is een evidence-based behandeling voor volwassenen met ernstige persoonlijkheidsstoornissen. 'Mentaliseren' houdt in dat je in staat bent het gedrag van anderen en van jezelf te interpreteren als betekenisvol, op basis van gerichte mentale processen. Bijvoorbeeld kunnen nadenken over (veranderingen in) bewustzijn, beleving en communicatie. Het begrip 'mentaliseren' is afkomstig uit de hechtingstheorie: de centrale hypothese is dat mensen met een persoonlijkheidsstoornis als kind niet geleerd hebben te 'mentaliseren'. Fonagy en Bateman hebben een behandelmodel opgezet waarin MBT het uitgangspunt van de behandeling vormt. In Nederland wordt MBT in zowel specialistisch psychotherapeutische settings als in de basis GGZ zorg in dagklinische en ambulante setting (o.a. bij Rivierduinen en de Viersprong) aangeboden. Fonagy en Bateman zijn als consultants verbonden aan Rivierduinen voor het zorgprogramma Persoonlijkheidsstoornissen. 16.15 tot ± 17.30 uur, collegezaal 4.

11 Nov '07

A'DAM II: ANDY WARHOL

Èn: T/m 13-01-'08: 'Andy Warhol - Other Voices, Other Rooms' in het Stedelijk Museum te A'dam. Probeer een flard van inzicht te krijgen in het artistieke denken van Andy Warhol (1928-'87). Pop-Art kunstenaar - zijn schilderijen van beroemdheden als Jagger, Monroe en koningin Beatrix. Of de afbeeldingen van Campbell soepblikken en colaflesjes. De "peel slowly and see" banaan op de LP-hoes van The Velvet Underground & Nico! Ook heeft hij schitterende foto’s gemaakt en films geproduceerd. Warhol legde sinds de jaren zestig zijn directe leefomgeving en de veranderende maatschappij als geheel vast op film, video en geluidsbanden. Dit materiaal staat centraal. Naast films (geprojecteerd als 'bewegende schilderijen') worden ook schilderijen, zeefdrukken, tijdscapsules en ruimtelijke installaties geëxposeerd.

10 Nov '07

A'DAM I: ART NOUVEAU

Als je een liefhebber bent van Art Nouveau, móét je één dezer maanden richting Amsterdam.
St Petersburg herbergt naast gebouwen en kunststromingen uit de 17e en 18e eeuw ook prachtige architectuur en kunstverzamelingen van de 19e en begin 20e eeuw - Jugendstil/de Wiener Sezession/Art Nouveau, in Rusland 'Stil Modern' genoemd. In de Hermitage A'dam is t/m 5 mei '08 een tentoonstelling te zien met Franse en Russische Art Nouveau. Onder andere met prachtige glaskunst, als van Gallé, Daum, Tiffany, Lalique en Fabergé.

Plus! In het Van Gogh Museum - t/m 20 jan. '08, de tentoonstelling 'Barcelona 1900'. Deze schetst een beeld van Barcelona eind 19e, begin 20e eeuw, toen de stad een indrukwekkende architectonische gedaantewisseling onderging en een artistieke bloeiperiode doormaakte. De expositie voert langs de Ramblas via het Palau de la Música Catalana en het Hospital de Sant Pau naar Gaudí's Park Güell en de Sagrada Familia. Schilderijen, tekeningen en sculpturen, meubels, sieraden, maquettes, theaterdecors en tegeltableaus van diverse toonaangevende kunstenaars en architecten, als Picasso, Rusiñol, Gaudí, Busquets, Montaner en Joan. Ook een serie van 12 portretten die Picasso schilderde van zichzelf en zijn kunstenaarsvrienden, samengevoegd uit Metropolitan Museum of Art in NY en het Picasso Museum in Barcelona.

.

10 Nov '07

OPLOSMIDDEL-VERSLAVING EN SUICIDALTEIT

Onderzoekers uit Denver onderzochten 723 jeugdige gevangenen, 629 jongens en 94 meisjes, met een gemiddelde leeftijd van 15 jaar. Van deze groep bleek 33% regelmatig oplosmiddelen (lijm, verf, verfverdunner, schoensmeer, antivries, makerpennen, nagellakremover, huishoudschoonmaak en oplosmiddelen etc) te snuiven. 25% vd groep had eerder een suïcidepoging gedaan en 58% meldde regelmatig te denken over zelfmoord (zie ook I en II). Meer dan 80% vd meisjes die regelmatig snoven, meldden dat ze eerder zelfmoordpogingen hadden gedaan. Voor jongens ging het om ongeveer 60%. Ook bij aanpassen vd getallen naar andere risicofactoren (zoals psychische klachten, trauma’s in de voorgeschiedenis of andere verslavingen), bleef er een relatie tussen verslaving aan inhaleren van oplosmiddelen en suïcidale gedachten en pogingen (Drug Alc Dep '07;6:81-8). Wat er eerst was (de verslaving of de suïcidaliteit) is niet duidelijk. Dat er aandacht aan dit fenomeen moet worden besteed wel. In sept schreef ik over de plannen van prof Vermeiren om uitgebreide vragenlijsten af te gaan nemen bij jeugdige delinquenten om psychiatrische symptomen te kunnen herkennen. Hierbij zullen ook verslavingen worden nagevraagd. Het navragen naar het snuiven van oplosmiddelen lijkt daarbij nu ook geïndiceerd.

.

7 Nov '07

OVER SUÏCIDALITEIT, ONDERBEHANDELING & JEUGD (II)

In sept schreef ik over de discussie aangaande de mogelijke associatie tussen antidepressiva (mn SSRI's) en toename van suïcidaliteit bij kinderen en adolescenten. Toen bleek dat nadat de FDA gewaarschuwd had voor deze mogelijke associatie, het aantal SSRI-prescripties daalde. Echter, dat in de daarop volgende periode het aantal suïcides onder kinderen en adolescenten toenam. Het volgend onderzoek sluit hierbij aan. Tussen 2001 en '04 zijn in New York 1419 mensen overleden ten gevolge van suïcide. De gemiddelde leeftijd van deze mensen was 46 jaar. Bij 1158 personen werd na overlijden het bloed onderzocht. Bij 267 (23,1%) van deze 1158 mensen werden antidepressiva in het bloed gedetecteerd (dit betekent dat zij antidepressiva gebruikten ten tijde van hun zelfmoord). Onder de jongere groep van overledenen (18-24 jaar), bleek bij slechts 13,9% sprake van antidepressiva in het bloed. De overige adolescenten hadden dus geen antidepressiva gebruikt, terwijl ze wel een ernstige depressie hadden (J Clin Psych '07;68:1399-403). Ook uit dit onderzoek kunnen geen definitieve conclusies worden getrokken. Los van de vraagstelling rond adolescenten en antidepressiva, geeft dit onderzoek de trieste aanwijzing dat in NY een grote groep mensen met een (gezien de gevolgen) ernstige depressieve stoornis, geen adequate psychiatrische hulp heeft gekregen.

7 Nov '07

LIFE-EVENT & DEPRESSIE

Inderdaad, onderstaand bericht geeft weer aan: in de psychologie en psychiatrie een combi tussen 'nature en nurture' / 'draagkracht en draaglast'. Neem deze percentages maar eens: 50%-80% vd patiënten met een depressie geven aan dat ze in de 3-6 maanden voor de start van hun depressie een 'major life event' (een ernstige/belastende gebeurtenis) meemaakten. En ter vergelijk: onder niet-depressieve mensen geeft 20-30% aan de afgelopen 3-6 maanden een major life event te hebben doorgemaakt. Ongeveer 20-25% vd mensen die een major life event meemaken ontwikkelt een depressie (JAMA ’07;289:1685-7). Waarom de een wel en de ander niet?? Komt daar de "draagkracht" om de hoek? En wat is dat? Biologisch? Psychologisch? En wat is wat? De toekomst zal het wellicht leren.

7 Nov '07

FADS2

Voorpagina NRC-nieuws vandaag, wellicht heb je het al gelezen, dus ik houd het kort: "Kinderen die borstvoeding hebben gekregen hebben alleen een hoger IQ als ze een bepaalde genvariant bezitten. Dan scoren ze 3 tot 6 punten hoger op een IQ test (…)". Dat borstvoeding diverse positieve invloeden heeft, bijvoorbeeld de afweer van de baby tegen infecties, is bekend. Ook gaat men er van uit dat aminozuren en vetzuren in de melk een gunstige invloed hebben op diverse aspecten vd ontwikkeling. Nu blijkt dat baby’s die een genvariant ('FADS2') hebben, als ze borstvoeding krijgen een 3-6 punten hoger IQ hebben in vergelijking met baby’s met die genvariant die geen borstvoeding krijgen. Van de onderzochte baby’s (meer dan 3000) bleek zo’n 90% deze genvariant te bezitten. De overige 10% had een andere variant. Bij deze 10% was er geen verschil in IQ tussen de groep die wel en de groep die geen borstvoeding kreeg (Proc Nat Ac Sci ’07; Nov). FADS2 codeert voor een enzym dat vetzuren uit de voeding omzet in de vrije verzuren DHA en AA, welke essentieel zijn voor de eerste ontwikkeling van het brein. De baby’s die dit enzym niet hebben, kunnen als het ware niet optimaal gebruik maken vd moedermelk. Er zullen veel meer gengebieden en veel meer omgevingsfactoren meespelen. Belangrijk aan dit eerste aanknopingspunt is dat er een samenhang is - ook voor de ontwikkeling van het IQ. (PS - klokken hoe snel Wikipedia wordt aangepast…!)

6 Nov ‘07

KIDS = STRESS??

Misschien ben je huiverig dat terwijl je, met oog op later dat hechte warme familienetwerk aan het opbouwen bent (zie onder), je wel eerst de onrustige stressvolle gezinsjaren door zal moeten. Zijn 'kinderen hinderen' en een voortdurende bron van zorg en stress? Hebben kinderloze volwassenen een veel meer ontspannen leven? 14.240 volwassenen met en 19.224 zonder kinderen werden vergeleken. In beide groepen werd er meer stress ervaren door vrouwen, jongere volwassenen, mensen die gescheiden waren, en bij lage inkomens. Opvallend: 8,9% vd volwassenen met kinderen rapporteerden dat ze forse stress hadden ervaren in het afgelopen jaar, tegenover 12% vd volwassenen zonder kinderen. (Am J Publ Health '07;Okt).

5 Nov '07

OUDER & ALLEEN & DEPRESSIEF

400 mensen (wv 78% man) boven de 65 jaar werden geïnterviewd. Er werd oa een vragenlijst afgenomen gericht op depressieve klachten. In deze groep bleek bij 20% sprake van een depressie. Vervolgens hebben de onderzoekers de depressieve en niet-depressieve groep vergeleken en gekeken welke factoren een ouder persoon kwetsbaar maken voor een depressie. Qua geslacht bleek het vooral te gaan om vrouwen. Aangaande relaties om vrijgezellen en ouderen die gescheiden waren of van wie de partner was overleden. Ook een laag opleidingsniveau bleek een kwetsbaarheidfactor. Tenslotte, het ontbreken van een familiesysteem. Ouderen die geen familienetwerk om zich heen hadden, bleken 4,3 maal zoveel kans te hebben om een depressie te hebben dan ouderen met een familienetwerk. Overigens gaat dit om een onderzoek uit Pakistan. (BMC Psych '07;7:57). Een prevalentie van depressie van 20% is wel schrikbarend. Ook in Nederland is de prevalentie hoog: bij ongeveer 15% vd 85-jarigen blijkt sprake van een depressie. Van de ouderen die op in dat levensjaar niet depressief zijn, blijkt zeker 20% in de jaren erna een depressie te ontwikkelen. De positieve invloed van een warm familie netwerk vind ik begrijpelijk - de verhoogde kans van 4,3% is wel opmerkelijk hoog. En het lijkt me aannemelijk dat een hecht familienetwerk ook voor Nederlandse ouderen een anti-depressief effect heeft. Love/care/support - vrij essentieel in een mensenleven. Je zou je kunnen voorstellen dat het ook te maken heeft met een eerder onderzoek dat ik beschreef, waaruit naar voren kwam dat er aanwijzingen zijn dat er bij eenzaamheid een genetische basis ontstaat voor een verlaagde afweer tegen virussen en bacteriën, maar ook een verhoogd risico op autoimmuun-ontstekingsziekten (zoals reuma en de ziekte van Crohn). Dit sluit aan bij onderzoek van de onderzoeksgroep van Prof Vd Mast wat momenteel in het Leids Universitair Medisch Centrum loopt. Deze groep onderzoekt het therapeutisch effect van anti-TNF-alfa (een medicament wat ook wordt gebruikt voor autoimmuunontstekingsziekten als reuma en Crohn) bij ouderen die op latere leeftijd een depressie ontwikkelen. En tenslotte, dat een levenspartner een gunstig effect kan hebben, kwam al eerder aan bod: het geheugen krijgt van een partner een positieve booster. Overigens: vind dit een prachtige foto, ik laat haar vast nog een keer terug komen!

5 Nov '07