SSRI = PLACEBO? (part I)

Gisteren is er een meta-analyse gepubliceerd van een 35-tal onderzoeken die waren gericht op de werking de modernere antidepressiva (SSRI’s). In de verzamelde studies werden fluoxetine, paroxetine, nefazodone en venlafaxine vergeleken met een placebo. Er werd gekeken naar een verbetering op de depressieve klachten van patiënten. Dit werd vastgelegd met de 'Hamilton Depression Rating Scale for Depression' (HDRS), een checklist die symptomen van een depressie evalueert (Je kunt hem hier downloaden). Hieruit bleek dat de patiëntengroep die een SSRI gebruikt, gemiddeld op de HDRS een verbetering scoorde van 9,6 punten. De patiënten die een placebo gebruikten, verbeterden met 7,8 punten. Dit verschil van 1,8 punten is op zich statistisch significant. Maar 'The National Institute for Health and Clinical Excellence' (NICE) heeft een aantal jaar geleden in zijn richtlijn vastgesteld dat er pas mag worden gezegd dat een antidepressivum klinisch echt beter werkt dan placebo indien de verbetering minimaal 3 punten is. Helder. Dat is nu dus te weinig. Uit de studie komt wel naar voren dat bij de ernstiger vormen van depressie medicatie wel klinisch effectiever is tov placebo (PLos '08:Feb).
Deze onderzoeksresultaten sluiten aan bij een publicatie van een maand geleden. Hierbij hadden de onderzoekers alle onderzoeken die zijn verricht naar antidepressiva opgevraagd bij de FDA. De FDA registreert alle lopende onderzoeken naar medicijnen. Hieruit kwam naar voren dat lang niet alle onderzoeksresultaten later zijn gepubliceerd. Van de 38 studies met een gunstige uitkomst waren er uiteindelijk 37 gepubliceerd. Maar van de 36 studies de studies met negatieve of onduidelijke resultaten waren er 22 niet gepubliceerd en 11 wat te positief. Dat geeft een enorm vertekend beeld. Want als je vervolgens een literatuuronderzoek gaat doen, lijkt het of 94% vd verrichtte onderzoeken een gunstig effect had! De onderzoekers deden een meta-analyse van de data en kwamen op een succespercentage van gemiddeld 32% (New Engl J Med '08: Jan).
Deze bias van resultaten creëert onrust. De conclusie vh onderzoeksteam slaat de spijker op de kop: 'Selective reporting of clinical trial results may have adverse consequences for researchers, study participants, health care professionals, and patients'. Medicamenteus zijn er veel andere opties, als tricyclische antidepressiva, lithium of MAO-remmers. Het type en de ernst van de depressie dienen zorgvuldig te worden vastgesteld. En vervolgens moet een behandelplan worden gemaakt. En daarbij staat voorop dat we niet te makkelijk en snel medicijnen moeten voorschrijven. In het LUMC nemen we over het algemeen vooral mensen op met ernstige depressies. Bij de huisarts en op psychiatrische poliklinieken komen ook mensen met lichtere depressies. Bij deze patiënten kunnen juist ook andere interventies, zoals psychotherapie, een goede en soms veel betere optie zijn.

Eerder over placebo: Placebo.

Zie hier voor Part II





27 Feb '08