PRIKKELBARE DARM IN BREIN

In een grijs-bruin verleden deed ik onderzoek naar patiënten met darmklachten. Het 'prikkelbare darm syndroom' was en is nog steeds 1 vd de meest voorkomende darmproblemen. Het wordt ook wel 'spastische darm' (of colon, irritable bowel syndrome = IBS) genoemd. IBS kan veel klachten geven: veelal buikpijn en een afwijkende stoelgang, een opgeblazen gevoel en diverse andere klachten, zoals pijn bij plassen en in de rug, vermoeidheid etc. Er is geen sluitende verklaring voor het ontstaan van IBS. Weliswaar zijn er theorieën, variërend van een gestoorde beweging of extreme gevoeligheid van de darmwand, tot stress en darmflora. Waarschijnlijk spelen meerdere factoren een rol. Eén lichamelijke behandeling is er dan ook niet. Vaak adviseert men een dieet of laxeermiddelen. Omdat er geen goede lichamelijke verklaring voor is, plus omdat veel patiënten merken dat stress een ongunstige invloed heeft op de klachten, wordt gedacht dat een psychische component meespeelt. In het LUMC/Rivierduinen bieden we dan ook behandeling in de vorm van cognitieve therapie voor patiënten met IBS (opgezet door dr v Rood, over wie je al las bij BDD - zie 'BDD today'). Hierbij trainen patiënten om te gaan met de beperkingen IBS met zich mee brengt. Soms geeft dat ook verlichting van de klachten zelf. Nu is er fMRI onderzoek verricht bij IBS. 14 patiënten met IBS en 12 controles werden gescand. Er werd gekeken wat er in het brein gebeurde op het moment dat er een lichte druk op de darmwand werd uitgeoefend (met lucht of een ballonnetje in de darm kan je dat doen). Die druk op de darmwand zou je kunnen vergelijken met wanneer er ontlasting, vlak voor de stoelgang, is verzameld. Eerst werd gezegd dat de darmwand "bijna zou worden opgerekt". In afwachting van mogelijke pijn, zag je bij controles op dat moment een vermindering van de activiteit van bijv de insula, amygdala en hersenstam ontstaan. Deze gebieden in het brein spelen oa een rol bij pijnbeleving: hoe je pijn ervaart, de emotionele arousal die je erbij voelt etc. En ook bij angst (zie bijv 'aragnofobia'). Als je brein deze gebieden als het ware deactiveert, zou eventuele pijn minder worden beleefd. De controles hielden dus adequaat rekening met een mogelijke komst van pijn. Patiënten met IBS echter, konden als het ware deze gebieden niet deactiveren: bij hen bleven deze hersengebieden in afwachting van mogelijke pijn, actief. Vervolgens werd de darmwand daadwerkelijk opgerekt. Zoals te verwachten valt, ervoeren de IBS patiënten meer pijn. Ze voelden ook eerder pijn, bij lichte druk. Ook gaven ze aan zich angstiger te voelen. Ook gedurende de druk op de darmwand was er een significant hogere activiteit in de insula, amygdala, en hersenstam vd patiënten met IBS. Er werd ook 'nep rek' uitgevoerd: de onderzoekers zeiden dan dat ze de darmwand oprekten, maar deden het niet. Hierbij zag je geen verschil tussen patiënten en controles. Interessante meetresultaten. De onderzoekers noemen bijv het verschil in (noradrenaline) activiteit in de hersenstam als mogelijk aangrijpingspunt voor medicamenteuze behandelopties in de toekomst. We lopen natuurlijk wel tegen de vraag waar we überhaupt tegenaan kijken. Zij deze hersenafwijkingen de veroorzakers van IBS? Of is het een verandering die reactief is op een andere afwijking, bijv in de darm zelf? Is er ook verschil in hersenactiviteit tussen IBS patiënten en controles als ze ergens anders (bijv aan hun voet) pijn hebben? En is er een verschil in hersenactiviteit tussen patiënten die al jaren klachten hebben en die bij wie net sprake is van IBS? Zie je verschil voor en na psychotherapie? Hier valt nog heel veel onderzoek aan te koppelen. Niet alleen gericht op IBS maar ook aan andere nog onbegrepen lichamelijke (pijn)klachten. Omdat je je bij dit soort onderzoek bevindt op een grensgebied, bijv bij IBS tussen oa interne geneeskunde, psychiatrie en neurologie, komt het neer op goede samenwerkingsverbanden. Zeker als je bekijkt hoe veel het prikkelbare darm syndroom voorkomt, is het zeker de moeite waard.
Ook een onbegrepen lichamelijk probleem: chronische vermoeidheid. Zie ook 'Vermoeide meisjes'.

24 Jan '08