ALZHEIMER & TNFα

Het is uiteraard risicovol om uit berichten over één opmerkelijke 'genezing' vaste conclusies voor nieuwe behandelingen te trekken. Maar dergelijke 'N=1' bevindingen, kunnen wel aanleiding vormen voor nader onderzoek. Al langer wordt gedacht dat ontstekingsfactoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de ziekte van Alzheimer. Bijv. de cytokine Tumor Necrosis Factor-alpha (TNFα) zou hierbij betrokken zijn. Door TNFα wordt de aanmaak van interleukine-1 bevorderd, wat weer bijvoorbeeld de aanmaak van de schadelijke amyloïde plaques (zie bijv 'Curry!') kan bevorderen. Recent is ontdekt dat TNFα, naast een ontstekingsbevorderende werking, ook een soort regulerende rol heeft ter plaatse van de synapsen (zie voor synapsen bijv: 'Kalirine' of dit filmpje) in de zenuwnetwerken van het brein. Dr Tobinick rapporteert over het effect wat hij ziet bij het toedienen van een TNFα antagonist bij patiënten met Alzheimer - een stof die de werking van TNFα tegengaat. Hij geeft de patiënt injecties met Etanercept, een biologische TNFα-antagonist. Etanercept wordt al gebruikt om auto-immuunontstekingen als bijv reuma tegen te gaan. Wat belangrijk is, is dat nu injecties intraspinaal (in het hersenvocht, zeg maar via een ruggeprik - in dit geval in de nek) moet worden gegeven. Dit omdat de stof Etercept niet via het bloed door de hersenen wordt opgenomen. Binnen een aantal minuten werd verbetering in het cognitief functioneren vd patiënt geobserveerd. Een N=1 studie dus. In '06 maakte Tobinick ook melding van goed resulaat van Eternacept. Toen onderzocht hij 15 patiënten met een beginnende Alzheimer. Zij kregen gedurende 6 maanden wekelijks een injectie. Ook in dit onderzoek werd een snelle verbetering na de injecties gezien. Daarnaast leken de injecties verdere achteruitgang te vertragen. Tobinick behandelt nu vaker patiënten met dit middel. Al snel gaf dit discussie. Wat we nodig hebben vóór we conclusies mogen trekken, zijn placebo-gecontroleerde studies. En die ontbreken tot nu toe. Waarom heeft Tobinick dit nog niet gedaan? Dit wordt ook indirect gevraagd door dr Griffin, één vd redactieleden van het tijdschrift in een naschrift bij Tobinicks artikel. Zij geeft aan dat het artikel van Tobinick niet is geplaatst om Etanercept te propageren. Maar wel om de wetenschappelijke basis ervan aan te zwengelen: dat cytokines en mn TNFα mogelijk zeer belangrijk zijn bij de ontwikkeling van dementie en dat daar nader onderzoek naar moet worden gedaan (J Neuroinflamm '08; 9;5:2 & 10;5:3). De snelle verbetering die wordt gezien, doet vermoeden dat dit effect te maken heeft met een interactie van TNFα op gebied van de synapsen. De verdere remming vd cognitieve achteruitgang op gebied vd ontwikkeling van amyloïde plaques. Overigens heeft Tobinick aandelen bij het bedrijf wat Eternacept maakt. Enerzijds kan je positief stellen dat hij dus blijkbaar in de stof vertrouwt. Anderzijds, en dat is veel risicovoller, kan dit ook maken dat hij te makkelijk en te fanatiek de stof propageert. Placebo-gecontroleerde prospectieve studies dus. Daar is het wachten op.

Ook in het LUMC zijn wij overigens geïnteresseerd in TNFα en de rol die deze stof speelt bij ouderen. Ook bij de ontwikkeling van depressies op oudere leeftijd lijkt deze cytokine een rol te spelen (zie bijv 'Ouder alleen & depressief').

13 Jan '08