PLACEBO = PLACEBO?!

Nu hebben we de afgelopen week veel geconfabuleerd over de onderzoeken die rapporteerden dat er geen verschil zou zijn tussen de werkzaamheid van SSRI’s en een placebo bij patiënten met een (lichte) depressie. Weliswaar zijn deze onderzoeksbevindingen gaandeweg de week genuanceerd. Maar we blijven waakzaam. Laten we die placebo zelf ook maar eens even onder de loep nemen - 82 gezonde vrijwilligers werd gevraagd om de werking van een nieuwe pijnstiller "Velodone" te testen. De ene helft vd groep kreeg te horen dat de nieuwe pijnstiller (placebo) $2,50 per pil kostte en de andere helft dat hij 10 cent per pil kostte. Vervolgens kregen ze zo’n pil. En ze kregen elektrische schokjes tegen hun pols. Sowieso vind ik de eerste uitkomst al leuk: Na het slikken vd pillen, ervoeren beide groepen gemiddeld minder pijn. Het placebo-effect was begonnen! Dan het volgende, een verschil tussen de groepen: in de groep met de 'goedkope' pil, ervoer 61% minder pijn, en in de 'dure' groep 85,4%. Er bleef een verschil, ook bij pijnlijker schokken. (JAMA '08; 299(9): 1016-17). Het sluit aan bij 2 onderzoeken waarover ik eerder schreef . Uit de 1e bleek dat het 'pijnstillende' effect van een placebo sterker werd als de proefpersonen tegelijk het idee hadden gekregen dat ze in een gokspelletje een hoop geld gingen winnen. Er werd toen geconcludeerd dat er blijkbaar een verband is tussen het placebo-effect en het 'reward effect'. Beide bleken bij scans de nucleus accumbens te activeren (zie 'Placebo'). Mogelijk geeft een hogere pil-prijs ook een dergelijk reward-anticipatiegevoel en versterkt dat de nucleaus accumbens sterker. Maar sluit ook de orbitofrontale cortex niet uit! Denk aan 'A taste for wine': hierin hadden we het over een bijna vergelijkbare proefopstelling, waarbij gekeken werd naar hoe proefpersonen wijn beoordeelden. Hieruit bleek dat dezelfde wijn met een duurder prijskaartje als smaakvoller werd ervaren vergeleken met dezelfde wijn, maar met een goedkoop prijsetiket. Hoe moeten we hier rekening mee gaan houden? Zowel artsen als patiënten worden continue met de neus op alle kosten gedrukt. We worden er frequent opmerkzaam op gemaakt dat we een 'te dure pil' voor hebben geschreven en dat er ook een 'goedkopere versie' is, met dezelfde samenstelling. Soms krijgt de patiënt deze zelfs automatisch vd apotheek, zonder dat je dat wist. Natuurlijk - een goed streven om op de prijs te letten. De verschillen in prijs tussen sommige medicamenten zijn echt absurd. Maar het komt regelmatig voor dat de patiënt vervolgens komt vertellen dat de pil er anders uitziet en zelfs dat hij denkt er minder effect van te merken - wat wellicht ook zo is. Is dit dan het 'placebo-effect' van de prijsbewustwording? Of is er daadwerkelijk een verschil met de duurdere pil? En wat doet dat er toe als de patiënt er de dupe van blijkt te worden? Maar we kunnen moeilijk gaan liegen en zeggen dat de (goedkope) pil die we voorschrijven 'de duurste' van het lijstje is. Terwijl dat dus blijkbaar de patiënt wel ten goed zou komen. Dit gaat alle medici aan. We moeten dit even goed laten bezinken.

9 Mrt '08

Geen opmerkingen: