HET VERHAAL VAN HET ZEEALGJE & ZIJN BIOKLOK

De biologische klok bestaat uit ± 20.000 neuronen in de hypothalamus. Je kunt een biologische klok bekijken als een interne wekker. Hij is heel vroeg in de evolutie ontstaan. Het begon allemaal in een eencellige lichtgevende zeealg. Hij kon niet goed tegen de UV stralen van daglicht. Dus het dag-nachtritme waarmee hij op onze aardbol geconfronteerd werd, belemmerde zijn quality of life. Ja, medeconfabulanten, toen had je nog geen zonnebrillen en -crème! En aangezien je de draaiing van de aarde om zijn eigen as en om de zon nu eenmaal niet zo makkelijk verandert, veranderde de zeealg’s hypothalamus. Zijn hypothalamus begon als wekker te functioneren. Nachts doet de zeealg zijn ding aan het zeeoppervlak. Vóór zonsopkomst waarschuwt zijn hypothalamus hem, zodat hij bijtijds, voor de eerste zonnestralen opkomen, de diepte in kan duiken.

Bij ons is het zo dat vóórdat ’s ochtends de wekker gaat, onze biologische wekker al af gaat. De bioklok bereidt ons lichaam voor op de naderende dag. Bloeddruk en temperatuur gaan omhoog. Verschillende hormoonspiegels, bijv cortisol, stijgen. Biochemisch is iemand 's ochtends dan ook 'een ander mens' dan 's avonds.

De gevolgen daarvan zijn groot. Sommige ziektebeelden vertonen bijv een 24-uurs patroon. Zo treden 7 van de 10 hartaanvallen op tussen 6.00 en 10.00 uur ’s ochtends. De kans op een astma-aanval is ’s nachts 100 maal zo groot als overdag. De expressie van 10% van onze genen vertoont een 24-uursritme. Een recente hypothese is zelfs dat geneesmiddelen op het ene moment van de dag een sterker effect hebben dan op het andere.

Een veelbelovend onderzoeksterrein is de relatie tussen de werking van de biologische klok en depressies. Dat er een verband is tussen depressies en de biologische klok is langer bekend. Bij veel patiënten is er sprake van slaapstoornissen. Ook hebben patiënten vaak een zogenaamde 'dagschommeling'. Dan hebben ze ’s morgens bijv meer depressieve klachten dan 's avonds. Waarom? Ook naar bijv de rol van cortisol wordt veel onderzoek gedaan. Vorig jaar zijn een aantal genen geïdentificeerd die de biologische klok aansturen.
Dit opent nieuwe perspectieven voor het onderzoek naar stoornissen in 24-uursritmen en depressie. Het is een onderzoekslijn die prof Meijer, afd. neurofysiologie vh LUMC verder wil uitwerken. Dit onder andere in het EUCLOCK project. Een project van 29 verschillende universiteiten en bedrijven uit 11 Europese landen, mede gefinancierd door de Europese Unie. Nederlandse deelnemers zijn het LUMC, de Rijksuniversiteit Groningen, het Erasmus Medisch Centrum en het Personal Health Institute International.

Eerder hier oa over slapen: 'Risky Business’'
En 'Na slapeloze nachten'
Voor de slapeloze student: 'Brazilian nights' en over licht 'LUX'. Vergeet wbt dag-nachtritme ook de seizoensgebonden depressie niet 'Vallende blaadjes en serotonine' en de atypische depressie: 'Chocoholic Vice'.
Richting de HPA-as: 'Of mice & music'

16 Mrt '08