DIEET & BREIN

Goede voornemens voor het jaar ten behoeve van ons brein. Niet meer roken, dat staat vast. En wat te eten? Voedsel en het brein, voedsel en geheugen. Het laatste woord is daar zeker nog niet over gesproken. Kruiden, vissen, koffie, alcohol - (zie bijv 'Vitamine B & dementie', 'Blijf Pittig-Vis & Kruid', 'Rozemarijn', 'Dames - koffie!’' 'Koffie', 'Viscurry' en 'Curry!') -- er is hier al van alles voorbij gekomen. En dan – ach – de feestdagen. Al bovenstaande geneugten hebben we tot ons genomen. Soms in overvloed. Nu nog oliebol en borrelhap. Laten we ook chocolade niet vergeten. En de braincakes. En vergeet de rare snoepjes niet.
We willen een beetje op gewicht blijven. Mede omdat we inmiddels weten dat overgewicht ook weer het risico op dementie verhoogt (zie 'buikjes in!'
) Wat dus straks? Op dieet?
.
Denk om je studieprestaties! Want de kerstknip is zo voorbij en dan moet je weer aan de studie. Negentien proefpersonen werden onderzocht. Negen hielden zich aan een strak koolhydraat-arm dieet. Tien volgden een uitgebalanceerd dieet, zoals door diëtisten aangeraden. 72 uur voordat ze met hun dieet begonnen werden diverse cognitieve taken getest. Het ging om diverse testen, gericht op concentratie en geheugen, bijv de bekende Stroop test. Ook werd gevraagd naar de stemming van de proefpersonen middels de ‘Profile of Moods Scale’ (POMS – zie hier). Vervolgens werden de dieters nog 48 uur, 1, 2 en 3 weken na het starten van hun dieet getest.
Beide groepen gaven eveneveel honger of geen hongergevoel aan. Qua stemming bleek er geen verschil tussen beide groepen. Wel gaf de groep die koolhydraat-arm at, op de POMS aan zich minder verward te voelen vergeleken met de groep die uitgebalanceerd at. De koolhdraat-arme groep bleek bovendien bij de continuous performance test (CPT – zie hier) scherper (waakzamer) dan de dieters die een uitgebalanseerd dieet volgden. Maar dit pleit niet opens voor het houden aan een dergelijk diet. Want de koolhydraat-arme groep bleek juist weer slechter te presteren op de geheugentaken. Als ze weer koolhydraten gingen nemen, verbeterden hun presaties weer (Appetite. '09;52:96-103) Beide dieten geven dus studie problemen… En de verbetering op de tests nadat het gewone dieet weer was gestart, geeft wel de glucosebehoefte aan. Dat sluit weer aan bij een vraag waar eerder dit jaar naar keken: wat nou eigenlijk de reden is dat al die spectalulaire energydrinks zo populair zijn. Een glucose-booster werd toen al gesuggereerd (zie 'power from energydrinks').
.

Wat dan te doen om zowel buikje als brein tegemoet te komen? Bewegen! Dat doet je brein zowiezo goed – zie bijv ‘Eerder hier bijv: Excercise (I) en Exercise (II)!!’ en move it. Dat helpt ook tegen chocolade behoefte (zie 'chocola & training'). Je kunt ook mellow zijn in je studie en bij je studie mediteren = ook goede optie.

.
Overigens - ook op langere termijn blijkt een tekort aan glucose ons brein geen goed te doen. Daarover later meer.
.
Lees verder over
cognitie op de CC WIKI.
.
31 Dec '08

HALLUCINATIES & fMRI?

Japanners hebben hun naam aangaande hun technologische knowledge hoog te houden. Een recente publicatie in Neuron laat zien dat ze in ieder geval zeer gemotiveerd zijn. Het betreffende onderzoeksteam meldt hoe ze met functionele MRI scans, waarover we het hier al vaker hebben gehad (zie bijv 'milkshakes & satifactie'; 'vitamine B & dementie' of 'OCD & fMRI'), kunnen reconstrueren wat een proefpersoon ziet.

Proefpersonen kregen dambordpatronen te zien: zo'n 400 platen van zwarte en witte blokjes. Op deze platen zagen de proefpersonen de blokjes in willekeurige verdelingen neergezet in veldjes van 10 bij 10. Bij elk plaatje werd in de MRI scans gemeten wat de activiteit was in de visuele cortex. Vervolgens toonden ze de proefpersonen bordjes waarop de vlakjes in een specifieke vorm waren geplaatst. Bijvoorbeeld in de vorm van een X, een + of een letter. Ook hierbij werd de activiteit in de hersenschors gemeten. Je ziet het al voor je – het team kon vervolgens de reactie van de cortex op de ad-random geplaatste vlakjes vergelijken met de figuren. Zo hebben ze uiteindelijk per vorm kunnen reconstrueren wat de specifiek erbij horende reactie in de cortex was. Het beeld wat ze bij de publicatie in het tijdschrift 'Neuron' plaatsen, is de respons van het brein op het woord 'neuron'.
Eigenlijk vrij spectaculair. De onderzoekers komen na dit resultaat met een voorspelling. Ze verwachten dat ze in de toekomst hallucinaties (waarnemingen die niet berusten op een daadwerkelijke zintuiglijke prikkel) zichtbaar kunnen gaan maken.
Het aardige is dat dit onderzoek aansluit bij een recente publicatie in Science. Hierin werd het resultaat gemeld van fMRI scans bij geluid. Het ging om verschillende klanken, geuit door verschillende sprekers. Door het vergelijken van de diverse scanuitslagen konden de onderzoekers uiteindelijk bepalen welke klanken er waren gehoord en "The pattern associated with a vowel does not change if the vowel is spoken by another speaker and the pattern associated with a speaker does not depend on what the person says". Kortom, verschillende gebieden in het brein reageren aangaande wàt wordt gezegd en wié het zegt.

Het lijkt allemaal zo open-deurig-logisch als je het berdeneert. Maar nu is het ook echt gemeten. Het gaat er niet alleen om dat het interessant of 'leuk' is om dit soort hersen-geografie in kaart te krijgen. In een toekomst gaan er wellicht ook wel nieuwe behandelopties uit voortvloeien. En met name sturing van nieuwe behandelopties. Denk maar aan gerichtere deep brain stimulation (zie bijvoor beeld eerder hier bij 'OCD & DBS'' of 'DBS & Geheugen'- met de links daarvanuit) of transcraniële magnetische stimulatie (ik raad je de berichten van Dr Shock aan als je meer wilt weten over TMS, maar ook uitgebreid Dr Shock over over DBS)
Het artikel in
Neuron kan je zelf downloaden. Ook mooie plaatjes erbij!
.
29 Dec '08

STRIPBOEK

Het is vaak moeilijk voor naasten van patiënten zich te verplaatsen in de wat hun dierbare door het psychiatrische ziektebeeld doormaakt. Ook studenten vinden het vaak moeilijk de aandoeningen waarover ze moeten leren te begrijpen. Laat staan hoe het voor jonge kinderen moet zijn. Hoe leg je een kind uit wat het betekent dat zijn moeder schizofrenie heeft? Of nergens meer van kan genieten, alles zwart ziet, in het kader van een depressie? Dat een klasgenootje autistisch is? Nu is er een stripboek verschenen dat op een toegankelijke manier probeert dit uit te leggen. Diverse psychiatrische aandoeningen worden behandeld. Het boek is geschreven door Roos Geerse en Wouter Kusters. Het bevat uitleg over psychiatrische stoornissen en de strip Hersenspinsels van de Vlaamse striptekenaar Steven Dupré.

GGZ Informatiepunt Leiden e.o. presenteert het boek op donderdag 11 december a.s. Cabaretier Martijn Oosterhuis (van het BNN-programma De Lama’s), zal een aantal aandoeningen uit het boek bespreken met twee klassen van het ROC Leiden. Bij de presentatie zijn alle auteurs van het boek aanwezig. Het zal plaatsvinden om 14 uur in het Academiegebouw van de Universiteit Leiden, Rapenburg 73. Martijn Oosterhuis zal ook het eerste exemplaar overhandigen aan de 19-jarige Sandra Heemskerk. Zij kreeg als scholier te maken met een psychiatrische aandoening. Nu is zij actief in de belangenbehartiging voor jongeren in de GGZ.

.
8 Dec '08

PSYCHOTHERAPIE & DEPRESSIE - JELGERSMALEZING

Dinsdag 9 december a.s. is er weer een Jelgersma lezing! Deze keer komt prof.dr. P. Cuijpers, professor klinische psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam spreken. "Welke psychotherapie werkt het beste bij welke patiënt met depressie?" Goede vraag. Hoe effectief is psychotherapie? Zijn alle therapieën even effectief? Is combinatie- therapie effectiever dan psychotherapie of farmacotherapie alleen? Cuijpers biedt ons een overzicht van dertig jaar gerandomiseerd effectonderzoek. Ook zullen specifieke doelgroepen aan de orde komen, zoals ouderen, vrouwen met postpartum depressie en mensen met lichamelijke ziekten.
Je bent welkom: om 16.15 uur starten we in collegezaal 4 in het LUMC!
.
3 Dec '08

OCD & DBS (II)

We hebben het hier al vaker gehad over dwangstoornissen, oftewel de obsessief-compulsieve stoornis (OCD). Hierbij hebben mensen last van steeds terugkerende (dwangmatige) gedachten. Vaak zijn het zeer beangstigende gedachten, bijvoorbeeld dat er geliefden iets afschuwelijks kan/zal overkomen of dat er een ramp of ziekte dreigt. Dergelijke gedachten wekken angst en onrust op. De patiënt wil uiteraard proberen die gedachten te stoppen. Dit wordt vaak gedaan door het uitvoeren van dwanghandelingen, zoals handen wassen, ordenen, of andere gedachten of rituelen. De dwanggedachten en -handelingen beperken veelal het functioneren en nemen veel tijd in beslag. Patienten kunnen er erorm onder lijden. Gedacht wordt dat de basis van de OCD ligt in het corticostriato-thalamo-corticale systeem. Hierover las je al eerder toen we het hadden over dwangmatige muisjes. Daarnaast is er uit recent functioneel MRI onderzoek naar voren gekomen dat patiënten met OCD een significante onder-activatie hebben van met name de laterale orbitofrontale en prefrontale cortex. Hierover (ook over de testen) kan je lezen bij ‘OCD & fMRI’.

Wat betreft de behandeling van OCD is er evidentie voor de werkzaamheid van zowel antidepressiva als cognitieve gedragstherapie. Echter, er blijft een groep patiënten bij wie de reguliere behandelingen geen effect sorteren. En bij wie de enorme lijdensdruk blijft. Er wordt dan ook veel onderzoek naar behandelmogelijkheden gedaan. De recentste ontwikkelingen richten zich oa op deep brain stimulation (DBS). Over DBS hebben we het vaker gehad. Bijvoorbeeld over het effect van DBS bij depressies en over het resultaat bij een patiënt in een subcomateuze toestand. En over een casus waarbij een patiënt herbelevingen kreeg.
Vorig jaar las je hier over resultaten uit het AMC (zie ‘OCD en deep brain stimulation'.). Hierbij werden electrodes geïmplanteerd in de linker en rechter nuclues accumbens. Dit met goed effect. Maar de resultaten zijn nog pril. Nu is er weer nieuw resultaat.
Zeventien patiënten met OCD zijn geopereerd. Bij allen werd een electrode aangebracht in de nucleus subthalamicus (NST). De NST vormt een deel van de
basale ganglia . Een ander gebied weer dan de nucleus accumbens - waar het AMC de stimulatie-elektrode plaatste. De nucleus accumbens wordt beschouwd als onderdeel van de cortico-striato-thalamo-corticale baan. De nucleus subthalamicus krijgt informatie via het limbisch systeem en via de cortico-striato-thalamo-corticale baan. Kortom de baan die (zie de ‘dwangmatige muisjes’) een rol speelt bij OCD. Maar goed, elektrodes dus primair in verschillende gebieden - die wel verbinding hebben.
Het inbrengen van de elektrodes is uiteraard een behoorlijke ingreep. Hij ging dan ook gepaard met bijwerkingen. De onderzoekers melden diverse bijwerkingen, waarvan de ernstigste een hersenbloeding was. Deze had tot gevolg dat de betrokken patiënt daarna een vinger niet meer kon bewegen. Ook kregen er 2 patiënten een infectie. De andere bijwerkingen variëren van tijdelijke bewegings- of psychiatrische klachten, tot hoofdpijn. Deze klachten verdwenen, maar het geeft allemaal wel aan dat er zeker niet licht over deze ingreep moet worden gedacht. Vervolgens werd de groep in tweeën verdeeld. Bij de ene groep werd de NST via de elektrode gedurende 3 maanden gepikkeld. Daarna 3 maanden niets (placebo dus). Bij de andere groep werd de 1e drie maanden niets gedaan en de 2e drie maanden werd geprikkeld. Steeds werd met behulp van de Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale (Y-BOCS), gekeken hoe het met de dwanggedachten en –handelingen was. In de periode van actief prikkelen bleken de obsessief-compulsieve symptomen significant verminderd te zijn. Depressieve of angstklachten verbeterden overigens niet (N Engl J Med. '08;359:2121-34). Interessant. Ik vroeg me af of er, gezien de verschillende stimulatieplekken, op symptoomniveau een verschil zal zijn geweest tussen de klachten die verdwenen bij deze studiegroep en die van het AMC. Daarnaar zal zeker in de toekomst gekeken worden. En over toekomst gesproken, omdat de studie relatief maar kort liep en de onderzoeksgroep klein is, mogen überhaupt nog geen definitieve conclusies over de werkzaamheid worden gesteld. Daar komt bij dat er dus ook ernstige bijwerkingen zijn gemeld. Enerzijds hoopvolle ontwikkelingen, maar anderzijds met zeer veel terughoudendheid.
.
Zie ook de CC WIKI over angst.
.
2 Dec '08

ONDERWIJSGEBOUW

De afgelopen weken werd er gestreden voor de titel 'Het mooiste nieuwe gebouw van Leiden'. Een jury bestaande uit architecten en cultuurredacteur Theo de With van het Leidsch Dagblad hadden een voorselectie gemaakt van 15 projecten.
Afgelopen vrijdag werd de uistlag bekend gemaakt. En de winnaar is… ons Onderwijsgebouw! Foto's van het Onderwijsgebouw en de genomineerde gebouwen zijn t/m 11 januari als etalagetentoonstelling te bekijken in het
RAP Architectuurcentrum.
.
Eerder ook: LUMC Designy

1 Dec '08