DELIRIUM & MNEMOMIC

Gisteren was Confabula trots! Toen de hoogleraar tijdens het college 'haar' studenten vroeg, waar je 'het allereerst op moet letten bij je psychiatrisch onderzoek', riep de zaal "...het BEWUSTZIJN!".

Exact.

.

Bij een gedaald bewustzijn denk je meteen aan een organisch-psychiatrische stoornis. Organisch omdat de psychiatrische symptomen die de patiënt heeft, een gevolg zijn van een lichamelijke ziekte of een medicijn. Ook kan het worden veroorzaakt door drugs, of overdoseringen. Bij alcoholgebruik, of abrupt staken met alcohol kan het ook optreden.
Vooral oudere, lichamelijk zieke patiënten zijn er kwetsbaar voor. Zeker als er ook sprake is van sensorische beperkingen, bijv slecht zien of horen. En mensen met cognitieve achteruitgang of dementie zijn ook heel kwetsbaar.
.

Een delirium komt veel voor. Vd patiënten opgenomen op een chirurgische of interne afdeling van een algemeen ziekenhuis maakt 10-40% een delirium door. Dat dit een breed percentage is, komt omdat het natuurlijk ook afhangt vd kwetsbaarheid vd patiënt (bijv bij ouderen dus veel) en vd ernst vd ziekte. Op een intensive care bijvoorbeeld, heeft de meerderheid vd patiënten een delirium.
Kenmerkende symptomen van een delirium zijn een stoornis in ‘het bewustzijn’ (dit is een psychiatrische uitdrukking voor het besef wat de patiënt van zichzelf en zijn omgeving heeft). Veel patiënten met een delirium maken een dromerige, doezelige indruk (maar soms zijn ze juist heel onrustig!), weten niet waar ze zijn of wat de datum ongeveer is. Ook hebben ze vaak last van hallucinaties. ‘s Nachts slapen ze iha heel slecht en zijn onrustig.

.

Het is van belang een delirium adequaat te behandelen. Zoals gezegd, het is een organische stoornis. Het draait dan ook om een ‘causale’ (=oorzakelijke) en ‘symptomatische’ behandeling. Voor wbt de symptomatische behandeling, gaat het om het bestrijden vd psychiatrische symptomen, zoals de hallucinaties. Daarvoor wordt meestal een antipsychoticum gegeven, meestal haloperidol.

.

Maar prioriteit heeft de causale behandeling! Je moet dus bij een delirium zorgvuldig uitzoeken welke lichamelijke oorzaak eraan ten grondslag ligt. Dat kunnen ook meerdere factoren zijn. En die afwijking(en) moet je subito behandelen! Als je dat niet zou doen, en je je alleen op de psychiatrische symptomen zou richten, dan zou de patiënt steeds zieker worden, en zelfs kunnen overlijden.

.

Een indrukwekkend Mnemonic vind ik 'I watch death'. Dit is een ezelsbruggetje om de diversiteit van oorzaken op een rij te zetten die allemaal kunnen spelen bij een delirium.

De naam van het ezelsbruggetje is dus morbide, maar wel reëel.

Diversiteit oorzaken Delirium
I WATCH DEATH

Infection (Encephalitis, meningitis, syphilis, HIV, sepsis etc)
Withdrawal (Alcohol, barbiturates, sedative-hypnotics etc)
Acute metabolic (Acidosis, alkalosis, electrolyte disturbance, hepatic or renal failure etc)
Trauma (Closed-head injury, heatstroke, postoperative, severe burns etc)
CNS pathology (Abscess, hemorrhage, hydrocephalus, subdural hematoma, infection, seizures, stroke, tumors, metastases, vasculitis etc)
Hypoxia (Anemia, carbon monoxide poisoning, hypotension, pulmonary or cardiac failure etc.)
Deficiencies (Vit B12, folate, niacin, thiamine etc)
Endocrinopathies (Hyper- or hypoadrenocortisonism, hyper or hypoglycaemia, myxedema, hyperparathyroidism etc)
Acute vascular (Hypertensive encephalopathy, stroke, arrhythmia, shock etc)
Toxins or drugs (Medications, illicit drugs, pesticides, solvents etc)
Heavy methals (Lead, manganese, mercury etc)
.

PS: Ook van belang zijn ´psychohygiënische maatregelen´. Wat dat inhoudt? Vrij eenvoudig, maar toch ... daarover binnenkort meer.

.

Idemdito: binnenkort meer over memnomics.

.
Omdat het delirium zeer veel voorkomt bij ouderen - zij zijn extra kwetsbaar, is het Centrum voor Ouderengeneeskunde in het LUMC, waarover ik eerder hier schreef, deste meer van belang (zie hier). .
Lees ook de Diesoratie en de oratie van prof vd Mast in dit kader.
.
Mrt '10